14. yüzyılda Osmanlı alimleri

Abstract

IV T.C. MİMAR SİNAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANA BİLİM DALI ORTAÇAĞ TARİHİ PROGRAMI Tezi Hazırlayan: Baran BEREKETOĞLU Tezin Türü ve Tarihi: Yüksek Lisans Tezi-Kasım 2003 Anahtar Kelimeler: Ulema, 14.yy, Bilim Tarihi, Osmanlı Devleti' nde Bilim ÖZET 14.yy Osmanlı Alimleri Bu çalışmada Osmanlı Devleti'nin kuruluş devrinde yetiştirdiği ilim adamlarının biyografileri incelenmiştir. Çalışmada Osman Bey, Orhan Bey, I.Murat ve Yıldırım Bayezid devrinde yetişmiş 56 alim bulunmaktadır. Osmanlı devleti kuruluşunun daha ilk zamanlarından itibaren ilme büyük önem vermiş, medreseler açmış, önemli alimleri bünyesinde yetiştirmiştir. Çalışmamızda Mecdi Mehmed Efendi'nin Şakaik Tercümesi esas alınmıştır. İlk devir alimleri dini ve tasavvuf! bir kimlik taşımışlar yaşam tarzlarıyla zamanının insanlarından farklılık göstermişlerdir. Osmanlı Padişahları alimlere çok saygı göstermişler onların ilmi çalışma yapabilmeleri için her türlü olanağı sunmaktan geri kalmamışlardır. İlk Osmanlı medresesini Orhan bey yaptırmış ve basma Davud el-Kayseri'yi getirmiştir. Ardından hızla Anadolu'da medreseler açılmış ve buralarda zamanının en önemli alimleri ders vermiştir. Bazı alimlerin hayat hikayeleri efsaneyle karışmıştır. Bazıları doğrudan Osmanlı Devleti saflarında düşmanla savaşmışlardır. Anadolu da İslam kültürünün yayılmasında öncülük etmişlerdir. Yunus Emre, Hacı Bayram-ı Veli, Hacı Bektaş-ı Veli, Şeyh Bedreddin gibi alimler düşünce tarzlarıyla geniş halk kitlelerini etkilemişler, etkileri günümüzekadar gelmiştir. Bu alimlerin ortaya koydukları eserler zamanlarını aşmıştır. Alimler yazdıkları eserleri dönemin padişahlarına sunmuşlar ve onlardan iltifat almışlardır. İlk devir alimleri genelde dini ve tasavvuf! konularda eserler vermişler, bunun yanında tarih, edebiyat, tıp felsefe, astronomi, geometri, matematik gibi konularda da eserler ortaya koymuşlardır. Bu devirde yazılan eserler sonraki devirlerde yapılan çalışmalara ışık tutmuştur. Baran BEREKETOĞLU

VI REPUBLIC OF TURKEY MİMAR SINAN UNIVERSITY SOCIAL SCIENCES INSTITUTE HISTORY MAIN SCIENCE BRANCH MEDIEVAL HISTORY BRANCH Thesis Prepared by: Baran BEREKETO?LU Thesis Type and Date: Postgraduate-November 2003 Keywords: Ottoman Sciencists, 14 Century, History of Science, Science in the Ottoman Empire ABSTRACT In this study, the biographies of the scholars who created works in the foundation period of the Ottoman Empire were investigated. The study covers 56 scholars belonging the period reigned by Prince Osman, Prince Orhan, Murat the first, and Yyldyrym Bayezid. As of the first foundation years of the Ottoman Empire, the state took great care of scholars, opened education complexes and educated renowned scholars in these complexes. In our study, we considered the I>akaik translation by Mecdi Mehmed Hodja. The scholars of the foundation period were somehow had a religious and sufistic identity. Ottoman sultans respected the scholars very much. They did not refrain from providing them with any opportunity they needed. First Ottoman education complex was constructed by Prince Orhan and he appointed Davud el- Kayseri as master of the complex. After mat, education complexes were opened in Anatolia rapidly and renowned scholars of the time taught there. Life stories of some scholars were confused with legends. Some fought against the enemy in the Ottoman army. They became leaders of spreading of the Islamic culture on the Anatolian soil. Yunus Emre, Hacy Bayram-y Veli, Hacy Bektab-y Veli for example or many others influenced great masses of people with their way of thought, and their influence have been preserved so far. The works of these scholars extended beyond their time.vn Scholars presented their works to the sultans of the time and praised by them. The scholars of the foundation period generally created religious or sufistic works. Their works were also on history, literature, medicine, philosophy, astronomy, geometry, math etc. The works created in that period provided a light for the works performed in the future. Baran BEREKETO?LU