XX. yüzyıl oyunculuk yöntemlerinde beden

Abstract

ÖZET XX. yüzyılda tiyatro, çok uzun zamandır hiç olmadığı kadar büyük değişimler göstermiştir. Tiyatronun geçirdiği evrimlere liderlik eden en önemli tiyatro kuramcıları, yönetmenleri ve tiyatro akımları XX. yüzyıla olduğu kadar içinde bulunduğumuz yüzyıla de etki etmişlerdir. XX. yüzyılla beraber anılan, sanatın her dalında olduğu gibi tiyatroda da görülen fütürizm, ekspresyonizm, dadaizm, sürrealizm, bauhaus gibi akımların yanı sıra `yönetmenin işlevi`` `sahneleme yöntemlerinde farklılıklar` `oyunculuk sanatının yöntemselleştirilmesi ve farklılaşması` `farklı içerik arayışları` `kültürler arası yolda evrensel tiyatro arayışlarf'gibi konular tiyatro ile ilgili araştırmaların ana başlıkları olmuştur. Bu araştırmalarda tiyatro farklı yollarda farklı amaçlarla ele alınmış, zaman zaman ters düşmeler, çoğunlukla da farklı sonuçlara ulaşmalar oluşmuştur. Bu tezde yapılan araştırmalar tiyatronun, ilkel dönemden çağdaş döneme kadar tüm süreçlerinde ortak kullanımlarından biri olan `beden` kullanımı üzerinedir. Bu çalışma da iki yolla ele alınabilir; XX. yüzyıla yön veren 4 büyük tiyatro adammın,Stanislavski, Meyerhold, Grotowski, Barba, yöntemlerinin incelenmesi ve bu yöntemlerde beden kullanımının önemleri. Stanislavski, Meyerhold, Grotowski ve Barba'nın birbirlerinin çağdaşı olmalarından başka bir özellikleri de her birinin geliştirdiği yöntemlerle bir sonrakine çıkış noktası olmasıdır. Dolayısıyla Stanislavski 'den Barba'ya kadar geçen zamanda oyunculuk sanatının yöntemleri sadece sahne performansını ya da sahne öncesi çalışmaları inceleyen, ilkelere bağlayan bir dizi kurallar olarak kalmamış, bunun bir adım ötesine giderek kültürler arası bir boyuta erişmiştir. Kültürler arası boyut da üç başlıkta ele alınabilir: Farklı kültürlerin tekniklerinin birbiriyle olan alışverişi sonucunda tiyatronun anlatım olanaklarının geliştirilmesi, bu alışverişin sonucunda da kültürler arası ortaklıkların algılanılması ve de bu sayede bu ortaklıkların kullanımı sonucunda oluşan tiyatro dilinin evrensel bir dil oluşturması. Bu evrenseldil de ancak, her kültürün gündelik konuşma dili ile değil, bedensel anlatım dilini kullanmasıyla oluşabilir. ANAHTAR KELİMELER: Oyunculuk, Beden, Stanıslavski, Meyerhold, Grotowski, Barba

SUMMARY In the 20n century, the drama went through a great change, which it did not experience for a very long time. The most significant drama theorists, directors and drama trends that lead the way in the evolution of drama influenced the century we are in, as well as the 20 century. Besides the trends such as futurism, expressionism, dadaism, surrealism, Bauhaus, that are mentioned together with the 20' century which were seen also in the field of drama along with the other branches of art, the subjects such as `the function of the director`, `differences in staging methods`, `methodizing and differentiating the art of acting`, `different content searches`, `universal drama searches on the inter-cultural road` were the main titles of the researches regarding drama. In these researches, the drama was examined with different purposes in different ways, and from time to time countering and mainly different conclusions were reached. The researches conducted in this thesis, focused on the utilization of `body`, which is one of the common points in all the processes of theater from the primitive ages to the modern ones. This research may also be considered in two ways; examination of the methods of 4 great drama men, Stanislavski, Meyerhold, Grotowski, Barba, who gave direction to the 20l century and the significance of the utilization of the body in these methods. Another characteristic of Stanislavski, Meyerhold, Grotowski and Barba, other than being contemporaries of each other, is that each method developed by each of them became the starting point of the next one. Therefore, the methods of art of acting were not a series of rules examining only the stage performance or the pre- stage works and connecting these to principles but it went a step beyond this and acquired an inter-cultural dimension during the time that passed from Stanislavski to Barba. Inter-cultural dimension may be considered under three titles: developing the VIexpression capabilities of drama as a result of the exchange of the techniques of different cultures with each other, perceiving the common points between the cultures as a result of this exchange and this way, formation of an universal language by the drama language which is formed as a result of the common utilization. This universal language can only be formed by utilization of the body expression language not by daily language of each culture. KEY WORDS: Acting, Body, Stanislavski, Meyerhold, Grotowski, Barba vn