Kemalist toplum modelinde Ülkü dergisinin yeri

Abstract

ÖZET Cumhuriyetin kuruluşunun ardından ülkenin yeniden yapılandırma sürecinde, yeni rejim yasal ve kurumsal düzlemde çok sayıda girişimde bulunur. Bu amaçla rejim için temel önemi olan, Medeni Yasa ve Eğitim Birliği Yasası öncelikli olarak kabul edilir. Söz konusu yasaların kabul edilmesi ümmetten millet yaratmak projesinin bir parçası olarak ortaya çıkmıştır. Buna projeye bağlı olarak; yeni rejim, Osmanlı geleneksel yapısına ilişkin bütün kodları toplumsal ve siyasal sistemden silmek üzere yola çıkar. Bu kodların silinmesi için, özellikle eğitime ve toplumun örgütlenmesine yüklenen anlam dikkat çekicidir. Halkı, `münevver`ler aracılığıyla vatandaş haline dönüştürme temel bakış açısı olarak görünmektedir. Latin harflerinin kabul edilmesi, Millet Mekteplerinin, Köy Eğitmenliği Kurslarının ve Köy Enstitülerinin açılması, bu sürecin eğitim adımını oluşturur. Bu sürecin ikinci adımı ise, 1912 kurulan Türk Ocakları 'mn kendini feshetmesi ve ardından 1932 'de Halkevlerinin kurulması, Ülkü dergisinin çıkarılmasıdır. Böylece Halkevleri aracılığıyla, yurttaş yaratmak, Ülkü dergisi ile de aydınların toplumu dönüştürmesi, modernleştirmesi amaçlanır. Kemalizm olarak adlandırılan ve Altı Ok' ta somutlaşan söz konusu düşünce, Kemalist Toplum Modelinin eksenini oluşturmaktadır. Altı Ok, Cumhuriyet Halk Fırkası 'nm ilkeleri olarak ortaya konduğu için, bu ilkelerin toplumda gelişmesi, yaşaması, yeni bir toplumsal ilişkiler sistemi oluşturma sürecinde yol gösterici olarak kabul edilmiştir. On yedi yıl boyunca yayınlanan Ülkü dergisinin yayın hayatı, söz konusu toplum modelinin çözümlenmesi ve yorumlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Ülkü dergisi, Tek Parti yönetiminin yayın organı olması açısından, devletin ideolojisini halka aktarma ve toplumu yönlendirmede büyük önem taşımaktadır. Nitekim dergi, söz konusu işlevini, 1940'lara dek önemli ölçüde yerine getirmiştir. Bu yıllardan sonra, yeni bir toplum yaratma ve ideolojisini aktarmada başlangıçtaki güçlü ideolojik yönlendirmeden uzaklaştığı görülmektedir. ANAHTAR KELİMELER: Cumhuriyet, Altı Ok, Modernleşme, Ulus, Yurttaş, Münevver.

VI SUMMARY After the foundation of the Republic, new regime initiated many changes on legal and institutional level during the re-construction process of the country. It is to this goal that the Civil Law and the Law of Unification of Education, which have major implications for the regime, are primarily approved. The legislation of these laws emerged as part of a project of creating a nation from `ümmet`. In the context of this project, new regime attempted to wipe away totally all codes related to the Ottoman traditional structure from the social and political system. The meaning attributed to the education and the organisation of society for the elimination of these codes is worth considering. Transforming the people to the citizen by means of intelligent seems to be the main perspective here. Acceptance of the Latin Alphabet, opening of National Schools, Courses of Village Teaching and the Village Institutes constitute the educational step of this process. The second step, on the other hand, is the self-abrogation of the Turkish Hearts that was founded in 1912 and following this, the foundation of People's Houses in 1932 and the publication of Ulku. Thus, by means of People's Houses it is intended to create citizens and by means of Ulku Journal, transformation and modernisation of the society by intelligentsia is aimed. The idea that was materialised at `Altı Ok` and named as Kemalizm constitutes the axis of Kemalist Social Model. Due to the fact that Altı Ok was addressed as the principles of the Republican People's Party, development and survival of these principles in society accepted as a guide in the process of construction of a new system of social relations. The publication life of Ulku which was issued for seventeen years is therefore very important in the analysis and interpretation of the social model that is under consideration. Since Ulku was the semi-official journal of the Single Party regime, it deserves attention as an agent transferring the state ideology to the people. Parallel to this fact, Ulku realised its function that was referred above until 1940' s on a large scale. After these years, it lost its primary function of creating a new society and transferring state ideology. Key Words: Republic, Altı Ok, Modernisation, Nation, Citizen, Intelligentsia