Edirne askeri tabyalarının mimarisi

Abstract

Orta Avrupa ile İstanbul'un bağlandığı yolda yer alan Edirne, ilkçağ ve ortaçağ boyunca, önemli bir savunma hattı görevi üstlenmiştir. 1361 yılında Türkler tarafından alınan Edirne, 19. yüzyıla kadar, güvenli bir iç şehir olma özelliğini sürdürmüştür. 19. yüzyılla beraber, Tuna vadisi ve Balkan dağlarını istinat eden kuvvetli savunma mevzilerini oluşturan kalelerin elden çıkmasıyla, Edirne yeniden bir sımr şehri haline dönüşmüştür. Bu dönemde şehrin savunulması için Meriç ve Tunca vadilerinin hakim noktalarına tabyalar inşa edilmiştir. Bu çalışmada Edirne'de 1829 ve 1877-78 Osmanlı-Rus savaşlarından sonra inşa edilen 24 tabya incelenmiştir. Meriç ve Tunca nehirlerinin üç bölüme ayırdığı, tabyalardan oluşan, bu savunma hattı, Edirne'nin etrafını çevirmiştir. Arazide yaptığımız çalışmalarda bu tabyaların tamamının planlan çizildi, harita üzerinde yerleri saptandı ve fotoğraflarla belgelendi. Genel olarak, koğuş (kışla), karargah, topçu odası, pusu odası, hendek ve avludan meydana gelen Edirne Tabyaları, oval ve dairesel bir plan gelişimi göstermektedirler. Ancak bütün tabyaları bu sınıflama içerisine sokmak mümkün değildir. İnşa edildiği arazinin şartlarına uygunluk gösteren ve stratejik önemine göre şekillenen tabyalarda bulunmaktadır. Tabya mimarisinde esas olan, mimari ve estetik endişeden çok sağlamlılık ve kullanışlılıktır. Anahtar Kelimeler: Edirne, Osmanlı, Tabya, Mimari, Savunma

Edime is a city found on the road between İstanbul and Eastern Europe and it was an i mportant d efending line d uring t he antiquity a nd t he m iddle a ges. E dime w as conquered in 1361 by Turks and it was an assured city until the 19th century. Edime became a frontier again in the 19 century, because of falling the strong castles in the Danube Valley and the Balkan Mountains. Military earthworks were built on strategically points of Meriç and Tunca valleys in this period for defending the city. In this thesis 24 military earthworks which were built after Ottoman-Russian War in 1829 and 1877-78 had been investigated. This defencing line which was consists of military earthworks and divided into three sections by the Meriç and Tunca Rivers surrounded of Edime. All of the earthworks' plans were drawn, determined places of them on the map and documented by photos. Military earthworks at Edime consist of dormitory, headquarters, artillery rooms, ambush rooms, ditch and court in general and their plans show a circular and elliptical development. But it isn't possible to classify all of the earthworks into the same type. Earthworks were also built as to strategical importance and conditions of its area. Strength and usability of earthworks are more important than architectural and esthetical anxiety. Keywords: Edime, Ottoman, Earthworks, Architecture, Defence