Tiyatroda toplumsalın temsili ve eleştiri: Bertolt Brecht`in epik tiyatrosu

Abstract

Tiyatroda temsil sorunu genellikle Aristo?nun mimesis kavramı çevresinde gelişmiştir. Aristo insandaki mimesis eğilimi ve insanın mimetik olandan duyduğu zevki gerekçe göstererek tragedyayı eposa üstün tuttuğu için, tek tiyatro biçimi mimetik tiyatro olmadığı, özellikle epik tiyatro biçimlerine tarihin her döneminde rastlandığı halde tiyatro ile mimesisi özdeşleştirmek gelenek haline gelmiştir. Söz konusu gelenek modern dönemde eleştirilmeye, hatta yıkılmaya çalışılmıştır. Mimetik olmayan anlayışlar, teorik birikim tutarlığın ve politik aksiyonun da yardımıyla Aristo?dan beri gelen teatral anlayışları yıkarak toplumu daha doğrudan etkileyen ve onu dönüştüren bir tiyatro yaratma yoluna girmişlerdir. Bunlar arasında dramaturg ve yönetmen Bertolt Brecht?in epik tiyatro anlayışının özel bir yeri vardır. Çalışmamızın giriş bölümünde sorunun ana temaları olan temsil ve toplumsallık, sanatın amaçları, mimesis kavramı, tiyatro sanatında temsil ve epik tiyatrodan kısaca söz ettikten sonra konuyu iki kesime bölerek devam eden iki bölümde inceledik. Birinci kesimde, yani ikinci bölümde temsil ve mimesis kavramlarını ayrıntılı olarak inceleyerek mimetik ve epik anlayışların tiyatroda toplumsalı temsil etme biçimlerini göstermeyi denedik. İkinci kesimi oluşturan üçüncü bölümde ise Bertolt Brecht?in epik tiyatrosunu ayrıntılı bir incelemeye tabi tuttuk. Sonuç bölümünde ise mimetik olmayan, epik tiyatroda toplumsalın politik temsilinin başarısını ve olanaklarını sorguladık. İncelememiz, Brecht?in eserinin estetik ve politik kanatlar arasında bütünlenme sağlamak isterken sonuçta eserine yönelik tepkilerin bu bütünlüğü bir kere daha parçalanmaya maruz bıraktığı belirlemesiyle sonuçlanmıştır. Brecht sanatsala olan katkısını toplumsalın tiyatroda eleştirel temsiline borçludur; ne var ki, bunda gösterdiği başarıyı politik anlayışını tiyatro aracılığıyla gerçekleştirmek ve bu anlayışın yaygınlaşmasına hizmet etmek konusunda gösterdiği kuşkuludur. ANAHTAR KELİMELER: Bertolt Brecht, Epik Tiyatro, Toplumsalın Temsili, Mimesis, Politik Tiyatro, Mimetik / Aristocu Tiyatro

The question of representation in the art of drama is generally developed around the mimesis concept of Aristotle. Since Aristotle himself preferred tragedy to epic stating that the human beings get a taste from mimesis, a tradition including the equalization of drama with mimesis emerged from this, though the only type of drama has not been the mimetic one. On the other hand, some dramatists have criticized and tried to destroy the so called tradition in the modern era. None-mimetic understanding, including Bertolt Brecht?s epic drama, depending on theoretical accumulation and political action, has stepped into such a way where it would like to destroy its Aristotelian rival and enjoy the transformation society in a more direct style. After mentioning such main topics of the question as representation and the social, purposes of the art, mimesis, dramatic representation and epic drama in the introduction of our study, we have divided the question into two parts and discussed in the following two chapters. In the first chapter following the introduction, we studied the mimesis and representation concepts into details and tried to show the social representation types of the mimetic and the epic dramas. After that, in the second following chapter, we get into very details of the epic drama of Bertolt Brecht. And in the result chapter, we have questioned the political challenge of the none-mimetic, i.e. epic drama. Our study results such that though Brechtian drama has tried to create a cohesion between the political and aesthetical sides, the reaction types surrounding this drama is a severe menace that fragments this cohesion. Brecht owes his contribution to the artistic to the critical social representation of his drama; nevertheless, we can easily doubt that he did not fail as he tried to do the same in realizing his political understanding via the art of drama and serve for the scattering of the same. KEYWORDS: Bertolt Brecht, Epic Theater, Social Representation, Mimesis, Political Theater, Mimetic / Aristotelian Theater