Avrupa Birliği gündemindeki yurttaşlık tartışmaları

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın amacı Avrupa Birliği içindeki yurttaşlık konumu ve hakları ile ilgili sorunları ve Avrupa Birliği'nin bunların çözümüne ilişkin taşıdığı imkanları araştırmak ve tartışmaktır. Bu amaç doğrultusunda önce tarihsel bir perspektiften ulus devletlerin oluşumu ve Avrupa'da farklı ulus devletlerin kurulmasına paralel olarak biçimlenen farklı yurttaşlık rejimleri incelenmektedir. Ulus devletin içinde uygulanan siyasi egemenliğin kaynağı olarak politik ulus yurttaşlardan oluşmaktadır. Modern yurttaşlık tasarımı sözleşme kuramının eşit ve özgür bireyine dayanmaktadır. Kuramsal düzeyde eşit ve özgür bireyden hareket eden liberal ve cumhuriyetçi olmak üzere esas olarak iki farklı yurttaşlık anlayışı oluşmuştur. Yurttaşlık haklan ülkeden ülkeye farklı sınıf ve tohumsal mücadelelere bağlı olarak farklılık göstermekle beraber çok kullanılan biçimiyle sivil, siyasi ve sosyal haklar olmak üzere üç kategoride sınıflandırılmaktadır. Modern yurttaşlık ve ulus devlet esas olarak erkek cinsiyeti üzerine inşa edilmişlerdir. Feministler modern yurttaşlığın ve ulus devletin bu erkek karakterini değişik açılardan eleştirmektedirler. Batılı liberal demokrasiler homojen etnik köken ve kültüre sahip olduklarını iddia etmelerine rağmen esas olarak çoğulcu ve çok kültürlü toplumlardır. Bu bağlamda gündeme farklı kimliklerin ve kültürel grupların temsili gelmektedir. Ulus sonrası yurttaşlık yorumu yurttaşlık haklan ile kimliğin birbirinden ayrıldığım ileri sürmektedir. Avrupa Birliği ulus sonrası bir siyasi birliktir ve ulus devletler ile yetkilerini paylaşmaktadır. Bir siyasi güç uygulaması olarak ulus devletten farklılıklar ve demokrasi kuramı çerçevesinde eksikliler göstermektedir. Avrupa Birliği basamağında işleyen bir kamusal alanın yokluğu, yurttaşlar ile Birlik arasında doğrudan temsilin olmayışı demokrasi eksikleri olarak tartışılmaktadır. Bütün eleştirilere ve henüz yetkinleşmemesine karşın Avrupa Birliği Birlik ve ulus devlet düzeyinde olmak üzere ikili bir temsil niteliğine sahiptir. Avrupa Birliği yurttaşlığı üye ülke yurttaşlarım kapsamaktadır. Böylece birden fazla yurttaşlık konumu mümkün hale gelebilmektedir. Fakat diğer taraftan Avrupa Birliği yurttaşlığı üçüncü ülke yurttaşlarım yurttaşlık kapsamı ve buna bağlı olarak siyasi irade ve görüş oluşturma süreçleri dışında bırakmaktadır. Bu, Birlik'in çözmesi gereken esaslı demokrasi sorunlarından birisini oluşturmaktadır. Avrupa Birliği uyguladığı neoliberal politikalar ile sosyal refah devletini çözmektedir. Bu çerçevede daha önce kısmen de olsa çözüme kavuşmuş olan istihdam, yoksulluk v.b. sorunlar tekrar oluşmaktadır. Bu sorunlar yurttaşlara uzak olan Avrupa Birliği projesine karşı protesto hareketlerinin oluşmasına neden olmaktadır. Bununla beraber de yurttaşlar ve sivil toplum örgütleri tarafından biçimlendirilen bir Avrupa Birliği'ni gündeme getirmektedir. Bu çalışmada Almanca kaynaklar ağırlıklı olmak üzere literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Avrupa Birliği düzeyinde iki dışlanan grubu oluşturan kadınlar ve yabancıların yurttaşlık talepleri konusunda yer verilen vakalar ise hukuk metinlerinin değerlendirilmesine dayanmaktadır. Anahtar Kavramlar: Ulus devlet, yurttaşlık, Avrupa Birliği, Avrupa Birliği Yurttaşlığı ve Sivil Toplum Örgütleri.

ZUSAMMUNGFASSUNG Das Ziel dieser Dissertation ist die Frage der Staatsbürgerschaftsproblemen in der Europaeischen Union zu diskutieren und bei deren Lösungen die Möglichkeiten der Union zu untersuchen. İn diesem Rahmen wurde zunaechst die Entstehung des Nationalstaates und der verschiedenen Staatsbürgerschaftsformen in den europaeischen Laender erklaert. Als Quelle der nationalen Souverenitaet besteht die Nation aus freien und gleichen Bürgern. Die moderne Staatsbürgerschaft ist ein grundlegenedes Element der Gesellschaftsvertrag. In den theorietischen Diskussionen gibt es die liberale und republikanische Staatsbürgerschaftskonzeptionen. Die Staatsbürgerrechte enthalten zivile, politische und soziale Rechte. Das Gesclecht der moderne Staatsbürgerschaft ist ein wichtiges Diskussionsthema der feministischen Kritik. Obwohl die westlichen Demokratien aus ihrer kültürelle und etnische Homogenitaet ausgehen sind sie multikulturelle Gesellschaften. İn diesen Gesellschaften ist die Repraesantation der verschiedenen Gruppen ein grosses Problem fur liberate Demokratie. İn diesem Zusammenhang geht die postnationale Staatsbürgerschaft aus der Trennung von İdenditaet und Rechten aus. Die Europaeische Union ist eine postnationale politische Union. Die Europaeische Union und die Laender der Europaeischen Union verteilen Kompetenzbereichen. Als Anwendung einer politischen Macht über die Burger hat die Europaeische Union demokratie Defizite. Es gibt keine europaeische Öffentlichkeit. Es besteht keine direkte Repraesentation der Burger auf die Ebene der Europaeischen Union. Trotzdem gibt es auf zwei Ebenen, auf der Ebene der Union und der Laender, die Repraesentation der Burger der Europaeischen Union. Die Unionsbürgerinnen und Unionsbürger sind die jenigen, die die Bürgerinnen und Burger der Mitgliedstaaten der Europaeischen Union sind. İn diesem Rahmen besteht eine doppelte Staatsbürgetrschaft. Die Unionsbürgerschaft umfasst die Bürgerinnen und Burger der Drittlaender nicht. Die Bürgerinnen und Bürger der Drittlaender werden aus der Beteiligung an der politischen Machtausübung ausgeschlossen. Das ist das wichtigste politische Problem der Europaeische Union, das sie lösen muss. Die Europaeische Union folgt neoliberale ökonomische Politik und sie lost den Sozialstaat auf. Es bestehen neue alte Probleme wie Arbeitslosigkeit, Armut u.s., die nach dem Zweiten Weltkrieg beseitigt worden sind. Diese Probleme führen dazu, dass die Akzeptanz der Europaeischen Union in den Augen der Bürger verschwindet und neue bürgerliche Bewegungen entstehen. İn diesem Zusammenhang besteht auch die Möglichkeit, die Europaeischen Union von Unten auf neu zu bauen. Die Arbeit wurde auf das Recherchen der schriftlichen Quelle aufgebaut. Rechtliche Texte wurden in Bezug auf der bürgerrechtlichen Probleme der ausgeschlossenen Gruppen, naemlich Frauen und die Bügerinnen und Bürger der Drittlaender, interpretiert Die Schlüsselbegriffe: Nationalstaat, Staatsbürgerschaft, Europaeische Union, Unionbürger, NGOs.