17. yüzyıl Hollanda resim sanatında natürmort

Abstract

IVÖZET17. yüzyıla kadar resim konusu olarak natürmort, hak ettiği ilgiyi ve yerialamamıştır. Bunun önemli bir nedeni, bu konunun, tarihsel konular, dini konular, portreve manzaradan sonra görülmesidir. Porphrian Tree*'nin felsefi sistemiyle bağlantılıolan bu estetik sıralama ekstra-estetik normların sorunudur.1*Ancak Avrupa'da Protestanlığın yayılmasıyla birlikte Kuzey Felemenk'in(bugünkü Hollanda) çoğunluğu bu inancı benimsemiş ve bununla birlikte sosyal yöndede hareketlenmeler ve değişimler baş göstermiştir. Orta sınıf burjuvasının idari yöndende önemli bir prestije ve nüfuza sahip olmasıyla birlikte kilisenin etkisi iyice azaltılmışve laik bir yapı meydana gelmiştir. Böylece Güney Felemenk'ten (bugünkü Belçika)farklı olarak kilisenin 17. yüzyıl Hollanda'sında sanat piyasası yönünden de hemenhemen hiç önemi kalmamıştır. ?Protestanların çoğu azizlerin kiliselerdeki resimlerine veheykellerine karşı çıkıyordu ve bunları Katolik putperestliğinin bir işareti sayıyorlardı.?2Böylece sanatçılar, Rubens gibi kendi gücünü yükseklere çıkartacak büyük boyutta tablosiparişlerini kiliselerden almayınca, önemli gelir kaynaklarını yitirmişlerdir. Bununlabirlikte 17. yüzyılda Hollanda'nın Avrupa'da önemli ticaret yolları üzerinde kurduğu1Norbert SCHNE DER, Still Life, 7-82E.H. GOMBRICH, Sanatın Öyküsü, Çev.Erol Erduran ve Ömer Erduran, 374Vtekel, deniz taşımacılığı ve ticaretindeki dünya çapındaki yeri ve 1602'de kurulan DoğuHint Kumpanyası ile müthiş derecede zengin olması, bir orta sınıf burjuvazisini ortayaçıkarmıştır. şte bu ortam diğer ülkelerde eşine rastlanmayan bir sanat pazarınınoluşmasını ve birçok önemli sanatçının ortaya çıkmasını sağlamıştır. Artık sanatkoruyuculuğu ve destekçiliği, kilise yerine bu orta sınıf burjuvazisinin eline geçmiştir.Zenginlikten kaynaklanan refahla birlikte bu insanların ince zevkleri gelişmiş ve günlükyaşama ilgileri artmıştır. Böylece söz konusu sınıfın beğenisine hitap edecek çeşitliliktekonular-özellikle günlük yaşamdan alınmış sahnelerin işlendiği ?janr resimleri? venatürmortlar-ortaya çıkmış ve sanatçılar farklı konularda uzmanlaşmışlardır. Hattabelirli konularda uzmanlaşmayı öngören eğilim, 17. yüzyılda doruğuna ulaşmıştır.Hollanda sahip olduğu denizaşırı ticaretle ve farklı yerlerdeki kolonileriyle birtakım bilimsel gelişmeler ve ilerlemeler kaydetmiştir. Zooloji ve Botanik dallarındakisomut edinimler ve bunlardan meydana getirilen koleksiyonlar yayımlanmış bu da ozamanın sanatçılarının ?tema? arayışlarına önemli bir kaynak sağlamıştır.3Özellikle ticaretle elde edilen zenginlikten kaynaklanan bolluk, sahip olunandeğerli eşyalar ve egzotik bitkiler natürmort konusunu ele alan ressamlar tarafındanresimsel objeler olarak kullanılmışlardır. Bunlar o dönemin tüccar ve zengin insanlarınsahip oldukları anlayışa uygun olarak, sanatçılar tarafından kılı kırk yarar bir dikkat,özen, fedakarlık ve sevgiyle resmedilmiştir. Fakat bazı objeler her zaman salt resimselyapılarıyla değil aynı zamanda bunlara yüklenen gizli veya açık sembolik anlamlarnedeniyle natürmort konulu resimlerde yer almışlardır.17. yüzyılın Hollandalı natürmort ustaları yağlıboya tablolarında renkuygulaması, konu seçimi ve kompozisyon yönünden ileri bir hassasiyete ve yetkinliğeulaşmışlardır.Anahtar kelimeler: Hollanda, resim, natürmort, janr (tür), vanitas3hsan DOĞRUSÖZ, 17. Yüzyıl Hollanda Resim Sanatında Natürmort, 14

VISUMMARYUntil the 17th century, still-life had not received the critical applause which itdeserved. The important reason why is that still-life was somehow understated whencompared to historical, religious, portrait and landscape pieces. This aesthetical order,which was related to the philosophical system of Porphrian Tree*, was a matter ofextra-aesthetic norms.4*Nevertheless, starting with the expansion of Protestantism in Europe, the greatmajority of North Flemish (today's Netherlands) believed in the sect and as a resultsocial changes and movements emerged. As the middle class bourgeoisie gained aconsiderable administrative prestige and influence, the church started to loose its powerand a secular form came into existence. Thus, unlike South Flemish (today's Belgium),the church in 17th century Holland did not have any value of importance in regards tothe art market as well. ?Most of the Protestants objected to the paintings of Saints andsculptures in churches, and they considered these as the signs of Catholic idolatry?5. Asthe artists could not receive orders for great paintings which could elaborate theirstrength from the church as Rubens did, they lost a major source for their living.4Bkz. (1), SCHNE DER, 7-85Bkz. (2), GOMBR CH, 374VIINonetheless, Holland's monopoly on significant trade routes in Europe in the 17thcentury, its global importance in maritime transport and trading, and its opulence afterthe establishment of Dutch East India Company in 1602 introduced a new middle classbourgeoisie. Such an atmosphere generated an art market which could not be found inany other country, and nurtured the emergence of highly elegant artists. From then on artsponsorship changed hands from the church to the middle class bourgeoisie. With thewealth based on opulence, tastes of the people changed and their interest in the daily lifeintensified. Therefore, the themes which can appeal this class-especially genre piecesin which artists treated daily life and also still-life pieces-were studied by the artistsand these artists were specialized in different subjects. Furthermore, this tendencytowards the specialization on certain themes peaked in 17th century.Holland achieved scientific improvements and advancements by the help of itsmaritime trading and various colonies. The concrete knowledge on zoology and botanywas gained and the collections on these sciences were published, as a result, theseprovided a significant resource for the artists' theme quests.6Especially, the abundance gained by the wealth of trading, gathered valuablesubstances, and exotic plants were used as pictorial objects by still-life artists. Theseelements were painted by the artists with the utmost attention, affection, care, andsacrifice. However, some objects were added in still-life paintings not only with theirpictorial forms, but also with their hidden or obvious symbolic meanings.17th century Dutch artists achieved an advanced sensitivity and perfection inregards to their color application, theme selection and their composition in their oilpaintings.Key words: Holland, painting, still life, genre, vanitas6Bkz. (3), DOĞRUSÖZ, 14