Kamusal akıl ve siyasal yargı: 1980 sonrası Türkiye örneği

Abstract

12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrasında Türk yargı sisteminin siyasallaşması,herşeyden önce, Dünya ölçeğinde yaşanan gelişmelerin Türk anayasal ve siyasalsistemine yansıması olarak değerlendirilebilir. 1980'lerle birlikte Dünya çapındayaygınlık kazanan neo-liberal ideoloji ve küreselleşme süreci, `zayıf yasama/güçlüyürütme/yürütmeye bağlı yargı' formülünü üretti. Bu formül Türkiye'de, bir askeridarbe ve bir de kriz anayasasıyla uygulanmaya başlandı. Yüksek yargı mercilerineCumhurbaşkanı tarafından yapılan atamalar, askeri hakim ve savcı üyelerin debulunduğu Devlet Güvenlik Mahkemeleri gibi anayasal düzenlemeler Türkiye'dekisiyasal yargının yapısal temellerini oluştururken, `milliyetçi eksen' ve `laikeksen'den müteşekkil Türk resmi ideolojisi bu yapısal temele siyasi-ideolojik desteksağladı.Bu süreç, Türkiye'deki kamusal alanın depolitize edilmesiyle birlikte yürüdü.Temel hak ve hürriyetlerin ve toplu eylem özgürlüklerinin aşırı derecede kısıtlanmasıve hatta kimi zaman askıya alınması, kamusal alanın depolitize edilmesinde enönemli vasıta oldu. `Politik-yargı/depolitik toplum' formülü, devlet otoritesinisınırlayıp denetleyecek her türlü siyasi, hukuki ya da sosyal gücün yok olmasıyönünde sonuç verdi.Bu süreçte, devlet otoritesi kendi resmi ideolojisi çerçevesinde politik mekandakisiyasi yelpazeyi de daralttı. Anayasa Mahkemesi'nin ise (parti kapatmamekanizmasıyla) siyasi tasfiye amacıyla araçsallaştırılması siyasal yargının önemliörneklerinden birini teşkil etti. Özgürlük ve Demokrasi Partisi ve Refah Partisi'ninkapatılmasında, hem Anayasa Mahkemesi'nin siyasi yelpazedeki belirleyici vearaçsal rolü ve hem de Türk resmi ideolojisinin, bahsi geçen `milliyetçi' ve `laikekseni'nin nasıl çalıştığı önemli ölçüde fark edildi.PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.comVITürk yargı sisteminin siyasal bir nitelik arz etmesi (özellikle Devlet GüvenlikMahkemeleri) Türkiye'ye Avrupa Birliği'ne uyum sürecinde önemli sıkıntılar yarattı.Uyum sürecinin, Türkiye'de yargının ciddi bir reforma tabi tutulması gibi olumluetkileri de görüldü. Ankara 1 no'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde yargılanıphüküm giyen DEP milletvekillerinin, Devlet Güvenlik Mahkemeleri'ninkaldırılmasından sonra yeniden yargılanmaları, uyum sürecinin Türkiye'deki yargıreformuna olumlu bir etkisi olarak gözlemlendi.Çalışmada, `kaynak taraması' bir yöntem olarak benimsendi. Bu yöntem uyarınca,hem çağdaş siyaset teorileri çerçevesinde dış literatür hem de Türkiye'de 1980sonrası ve öncesi siyasal sistemine dair çeşitli anayasa hukuku ve siyaset kuramıaraştırmaları ve çalışmanın konusuna ilişkin gazete haberleri araştırılıp incelendi.ANAHTAR KELİMELER; Siyasal Yargı, Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı,Kuvvetler Ayrılığı, Politik Kamusal Alan, Sivil Toplum.PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

The politicalization of Turkish justice system subsequent to the coup d?état of 12September 1980, primarily might have been evaluated as a repercussion of theworldwide developments taking place at the time on the Turkish constitutional andpolitical structure. As of 1980?s, prevailing process of neo-liberal ideology andglobalization have created the formula of ?impotent legislation/potent executive/thejustice connected with executive powers?. In Turkey, the implementation of thisformula had been initiated with a military coup and crises constitution. WhilePresident?s investiture to supreme jurisdiction position and the constitutionalregulations such as State Security Court where military magistrates and judgeadvocates affiliated have been engendering structural foundations of politicaljurisdictions in Turkey, the official ideology of the nation which is composed of`nationalist axis? and `secularist axis? gave a political-ideological countenance to thisstructural basis.The process has taken place alongside of the depoliticization of the public sphere.The extreme restraint of basic rights and freedoms and social action freedoms andoccasionally pending of them has become a significant vehicle in the depoliticizationof the public sphere. The formula of political justice/depolitical society resulted inthe course to annihilate all sorts of the political, legal or social power which willrender limit and control upon the state authority.During this period, the state authority has constricted the political range situatedon the executive lieu around its own official ideology setting. On the other hand,instrumentalization of the Constitutional Court (by mechanism of closure of thepolitical parties) fort he purpose of political purging has constituted a significantsample of the political justice. After the closure of Freedom and Democracy Partyand Welfare Party, those decisive and instrumental roles of the Constitutional CourtPDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.comVIIIin the political arena and the operational state of the aforementioned `nationalist? and`secular axis? of the Turkish official ideology have been drastically discerned.Exhibiting a political characteristic (especially those State Security Court) ofTurkish justice system created crucial inconveniences to Turkey in its adaptationprocess to European Union. The constructive effects of adaptation process such asundertaking a serious juridical reform have also been observed. Another positiveeffect of the Turkish juridical reform has been remarked in the retrial of DEPdeputies after the abolishment of State Security Courts where those deputies wereformerly tried and sentenced.In this work, `documental research? is adopted as a technique. Being accordancewith this technique, both foreign literature along contemporary political theories andvarious constitutional law and theoretical politics researches and newspaper archivespertaining to the political system of Turkey during pre and post 1980 periods havebeen studied.KEY WORDS: Political Justice, Independence of Law, Neutrality of Law,Separation of Powers, Political Public Sphere, Civil Society.PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com