Teknik-akıllı tekstiller ve tasarımda kullanımları

Abstract

VHaziran 2006 Serna UÇARÖZETTeknik tekstil kavramı ilk ortaya çıktığında sadece endüstriyel amaçlı (giysive ev tekstili dışında) tekstil malzemeleri için kullanılmaktaydı. Yıllar geçtikçe,teknolojinin de gelişimiyle, teknik tekstil üretiminde ve uygulama alanlarında büyükçapta artma olmuş; çok farklı özelliklere sahip sentetik lifler üretilmeye başlanmıştır.Teknik/akıllı tekstiller, önceleri askeri ve sportif giysilerde kullanılmış; sonralarımoda tasarımcılarının bu malzemeleri koleksiyonlarına taşımalarıyla, yüksekteknolojik tekstiller, günlük giysilere de adapte edilmeye başlanmıştır. 90'lı yıllardansonra bilgisayarların da giysilerimize entegre edilmesiyle birlikte teknik tekstillerinve kıyafetlerin kapasiteleri artırılmıştır. çinde bulunduğumuz zaman diliminde,mikro-boyutlarda üretim ve nanoteknolojiyle liflerin yeniden yapılandırılmasımümkün hale gelmiştir. Bu tür teknolojik yenilik ve imkanlar da yüksek performansve fonksiyonellikteki bu malzemelere olan talebi ve gereksinimi yükseltmiştir.Üretim teknik ve yöntemlerinin de gelişmesiyle, ortaya çıkan teknik/akıllı tekstilürünlerinde estetik de aranan bir kriter haline gelmiştir. Endüstriyel tekstil malzemesiüreticilerinden, moda tasarımcılarına, tekstil sanatçılarından bilim adamlarına kadaralanında uzman kişiler teknik/akıllı malzeme tasarımlarında bir araya gelerek,disiplinler-arası çalışmalar sonucunda yeni ürünler meydana getirmektedirler.Bu çalışmada, teknik/akıllı tekstil teknoloji ve üretim teknikleriningünümüzde ne aşamada olduğu, bu malzemelerin gelecekteki işlevleri, kullanımalanları ve modaya yansıması hakkında tasarımcıların ve tasarımcı adaylarının bilgibirikimi ve hayal güçlerinin sınırlarını genişletmek açısından iyi bir kaynakoluşturması amaçlanmıştır.lk olarak teknik/akıllı tekstil kavramları açıklanmış, daha sonra tekstiller,verdikleri tepkilere ve kazandıkları özelliklere göre adlandırılarak sınıflandırılmıştır:Nanoteknoloji ile üretilen tekstil örnekleri, mikropkapsüllü uygulamalar ve kimyasalVIilaç salan ürünler, sıcaklık değişimlerine göre şekil değiştirerek ortama adapte olangiysiler, ısıya duyarlı malzemeler, fiber-optikler, kompozitler ve hibrid malzemeler,Doğadaki canlı ve mekanizmalardan esinlenilerek oluşturulan yapılar (biyotaklitler)ve elektronik tekstiller, örnekleriyle birlikte incelenmiştir.Çalışmanın dördüncü bölümünde, teknik/akıllı tekstiller, kullanım alanlarınagöre sıralanmış; Sportif giysiler, mesleki güvenlik ve koruma giysileri, ev ve içmekan uygulamaları, tıbbi amaçlı üretilenler, kozmetik ve hijyen sağlayan tekstilürünleri, endüstriyel malzemeler, ulaşım ve ambalaj tekstilleri olmak üzereörneklerle açıklanmıştır.Beşinci bölümde teknik/akıllı tekstillerin modayla ilişkisi sorgulanarak, bumalzemeleri kullanan moda tasarımcılarının (genellikle Japonlar ön plandadır)çalışma yöntemleri ve koleksiyonlarına yer verilmiştir. Tekstil tasarımcılarının da busektöre katkıları oluşturulan kumaş örnekleriyle ortaya konmuştur.Günümüzdeki teknik/akıllı tekstil ürünleri çok yönlü bir şekilde irdelenerek,gelecekteki uygulamaların ne yönde olacağı vurgulanmıştır. Ayrıca, bu türmalzemelerin tekstil-moda ve sanatı birbirine yaklaştırdığı, moda ve giyimsektörlerinde büyük değişimlerin yaşanacağı, ileri teknoloji tekstil ürün vemalzemelerin disiplinler arası çalışmalarla üretildiği sonucuna varılmıştır.

VIIHaziran 2006 Serna UÇARSUMMARYWhen the ?Technical Textiles? terms first occurred; these materials were onlyused in the industrial area (except for the garments and home textiles). As the yearspassed, with the technological developments, technical textiles manufacture and theirapplication areas have increased considerably; so new synthetic fibers have beenproduced with different qualities. Technical/smart textiles were taking precedence inthe military and sports garments, then the fashion designers used these materials intheir collections; in this way, high-tech textiles have been adapted to daily clothes.After nineties, by the computer integrated garments, the capabilities of technicaltextiles and clothes have been enhanced. In this era, manufacturing in micro-dimensions and reconstruction of the fibers with nanotechnology became possible.Such technological innovations and possibilities have increased the demands and therequirements to these materials. With the developed manufacturing methods andtechniques, esthetics has become a required criterion. From the industrial textilesmanufacturers to fashion designers, from the textile artists to scientists, specialists intheir own branches, come together to design technical/smart materials. As a result ofmulti-disciplinary collaborations, innovative textiles have been produced.In this study, it is aimed to constitute a good source for designers anddesigner applicants? deposit of knowledge and their visionary about the currenttechnical/smart textiles technologies and production methods, the functions of thesematerials in the future, their application areas and their reflections to the fashionworld.First of all, technical/smart textiles concepts are explained, then the textilesare classified for their reactions and the qualities they obtain: The texile types,manufactured with nanotechnology, applications with microcapsules and thegarments which release chemicals, the ones reactive to thermal changes, the phase-change materials, fiber-optics, composites and the hybrid materials, the structuresVIIIthat are inspired from the nature and the alive mechanisms (biomimetics) and theelectronic textiles are examined with examples.In the forth part of my study, technical/smart textiles are arranged in order totheir application areas; and they are demonstrated as: sports garments, professionalsafety and protection clothes, applications for home and interiors, the ones producedfor medical purposes, cosmetic and hygienic textile products, industrial materials,transport and packing textiles.