Azerbaycan`da seramiğin gelişimi ve bugünü

Abstract

IVÖZET(AZERBAYCAN'DA SERAM Ğ N GEL Ş M VE BUGÜNÜ)Azerbaycan tarihine baktığımızda seramiğin yüzyıllar boyunca sanatsal ve teknikyönden geliştiğini anlıyoruz. Azerbaycan devleti antik dönemlerde ?Alban? devletiolarak tanımlanmaktadır. Alban devrinde çok güzel seramik örnekleri ortaya çıktığınıgörüyoruz. Özellikle bu dönemde üretilen kırmızı renkli ve perdahlanmış siyah renkliseramikler çok ilgi çekicidir. Bu seramiklerin hem monokrom hem de polikromrenkte boyanması ve değişik hayvan ve kuş şekillerinde tasvir edilmesi o dönemininsanlarının yüksek yeteneğe sahip olduğunu göstermekteydi.M.Ö. IV-M.S. I yy arasında ortaya çıkan zoomorf tipli seramikler değişik hayvanve kuş biçimindedir. Bu seramiklerde emziği, omuz ile boğazı, gövdeleri ve kulpuçeşitli koyun, at ve diğer hayvan figürleriyle süslenmektedir. M.S. I.- VII. yy.daAlban devri seramikleri ise evde ve çiftlikte kullanılan kaplar, az miktarda zoomorfkaplar ve çocuk oyuncaklarıdır.Orta devir seramikleri, biçim, dekor ve kompozisyon bakımından yeni seramikuygulamalarıdır. Bu dönemde sırlı seramik uygulamaların gelişmesiyle çeşitlisanatsal önemi olan seramikler ortaya çıkmıştır. Bu seramikler Alban devriseramiklerine göre hem renk, hem form, hem de dekor özellikleri açısından yüksekbir seviyeye ulaşmıştır. Azerbaycan'da kobalt'ın bulunması ve bunun firuze renkli sıriçin verimli bir şekilde kullanılması sonucunda mimarlıkta kullanılan çok güzel sırlıtuğla örnekleri meydana gelmiştir.Azerbaycan, SSCB döneminde uygulamalı sanat alanında eserler verenseramikçilerin sayısı Moskova, Tiflis, Bakü ve Sovyetler Birliğinin çeşitli yüksekokullarında eğitim alan gençlerle artmıştır. Bu da SSCB döneminde seramiğingelişmesini sağlamıştır. Halkın kaliteli seramik ürünlerine ihtiyacının artması gözönüne alınarak Bakü'de ve Gence'de seramik fabrikaları kurulmuştur. Fabrikadaüretilen ürünler Azerbaycan'dan dünyanın birçok ülkelerine ihraç da edilmiştir.VAzerbaycan bağımsızlığını kazandıktan sonra endüstride de bir dizi ekonomikproblemlerin ortaya çıkmasıyla 1998 yılında SSCB döneminde kurulan fabrikalarfaaliyetlerini durdurmuşlardır. Son dönemlerde ülkenin dünya ekonomik sistemineentegrasyonunun hızlanması, yerli ürünlerin kalitesinin yükselmesi, rekabetolanaklarının artması daha modern donanım ve teknolojilerden yararlanılmasınaolanak sağlamıştır.Azerbaycan yeraltı kaynaklar bakımından zengin bir ülke olması Azerbaycan'datüm endüstri alanında istenilen olanakların elde edilmesinin mümkün olduğunugöstermektedir. Bu yeraltı kaynaklar petrol, doğalgaz, kurşun, çinko, demir, kobalt,mermer, kireç taşı, maden tuzu, feldspat, kil ve kaolinlerdir.ANAHTAR KEL MELER : Azerbaycan, Alban Devri, Seramik,Zoomorf, SSCB Dönemi, Seramik Fabrikaları.

VISUMMARY(PROGRESSION OF CERAMICS AND ITS PRESENT IN AZERBAIJAN)When we observe history of Azerbaijan through centuries, we release thatceramics has advanced from artistic and technique side. In ancient period, Azerbaijannamed as ?Albania?. We reveal beautiful examples of the ceramics in Albanianperiod. Especially red-colored and polished black-colored ceramics, which areproduced in this period, are very attractive. Paintings of ceramics with monochrome,either with polychrome and figuring as animal and bird was proof high ability ofpeople of that period.The zoomorphic ceramics that was found between B.C. IV. - A.D. I. centuriesdesigned like animal and bird. Spout, shoulder and neck, body and handle of theseceramics were decorated with figures of sheep, horse and etc. But A.D.I-VII centuryAlbanian period ceramics were household and husbandry goods, zoomorphic vesselsand baby toys.Middle age ceramics, by its form, decoration and composition were new ceramicsapplication. In this period by progression of glaze application, various artisticceramics was created. In difference from Albanian period these ceramics reached tohigh level by theirs color, form and decoration. By discovery of cobalt andconsequently using it for turquoise blue-colored glaze in appropriate form revealedvery beautiful glaze bricks.In Azerbaijan, through Soviet period the number of ceramicists that worked onapplied art has been increased with students who are studied in Baku, Moscow, andTbilisi and in various high school of Soviet Union. As a result the ceramics in Sovietperiod gained progression. The increase in demand of high quality goods in ceramicstriggered opening new fabrics in Baku and Ganja. Fabric products were startedexported to the other countries from Azerbaijan.VIIAfter independency of Azerbaijan, dozens of problems in industry leads toceasing of activity of ceramics fabrics that were built during Soviet period. In recentyears increase in integration of state economy to the world economy system,qualifying of home products, and increase in concurrency leads to modern equipmentand using modern technology.The richness of underground recourses in Azerbaijan proves opportunity indevelopment in all fields of industry. These underground resources are petrol, naturalgas, lead, zinc, iron, cobalt, marble, limestone, mine salt, feldspar, clay and kaolin.KEY WORDS : Azerbaijan, Albanian Age, Ceramics, zoomorphic,Soviet Period, Ceramics Fabrics.