Türk sinemasının yerli dizilere etkisi ve seyirci ilişkisi

Abstract

IÖNSÖZBu tezde M.S.G.S.Ü. Sinema-TV Merkezi Arşivi'nde izlenilen filmlerden veProf. Sami Şekeroğlu tarafından gerçekleştirilmiş olan Türk Sinema TarihiBelgeseli'nden yararlanılmıştır. AGB Nielsen'den temin edilen dizilerin ölçüm bilgilerikullanılarak yorumlamalara gidilmiştir. Türk sineması ve televizyonlarıyla ilgili kişilerlegörüşmeler yapılmıştır. kinci Bahar dizisi tüm bölümleriyle izlenerek 39 Türk filmiylekarşılaştırılmıştır. Devamı niteliğindeki çalışmalara katkıda bulunacağı umutedilmektedir.Türkiye'de sinema alanında en önemli sanat, bilim ve kültür kurumu olanM.S.G.S.Ü. Sinema-TV Enstitüsü'nün kurucusu, Türk sinemasına karşı gösterdiğikoruyucu tavrıyla özdeşleşmiş film arşivini ve film müzesini kuran, ülkemizde ilk kezsinema eğitimini başlatan, bana ve tüm arkadaşlarıma bu kurumun her türlüolanağından yararlanma şansını veren, hocam Prof. Sami Şekeroğlu'na öncelikleteşekkür ederim. Bu tez çalışmamda, onun Türk sinemasıyla ilgili düşünselyaklaşımlarından yararlanmam, gerek konu seçimimde gerekse eleştirel bir bakışgeliştirmemde önemli rol oynamıştır.Tezimin oluşumundaki emeği, yol gösterici katkıları ve eğitimci kimliğiyle benidestekleyen danışman hocam Prof. Alev drisoğlu'na, Prof. Asiye Korkmaz'a,gösterdikleri yakın ilgiden dolayı Prof. Cem Odman ve Yrd. Doç. Yüksel Aktaş'a, bilgive deneyimlerinden yararlandığım hocalarım Memduh Ün, Duygu Sağıroğlu, FeyziTuna'ya, görüşlerinden yararlandığım Osman Sınav, Süleyman Erdoğan, ErdalTüşünel, Birol Güven ve Serdar Akar'a, eğitim sürem boyunca bana emeği geçendeğerli bütün hocalarıma, Sinema-TV Merkezi görevlilerine, arkadaşım Suna Dölek'e,bana her zaman inanan başta annem olmak üzere, eşim, ailem ve tüm dostlarımateşekkürü borç bilirim.AR F CAN GÜNGÖR STANBUL 2007IIÖZETBu tez üç bölümden oluşmaktadır; Birinci bölümde 1960-1975 döneminde Türksinemasının ?seyirci merkezli? üretim yapısı ve bu yapının filmlerde içeriğe olan etkisiortaya konulmaktadır. kinci bölümde, 1975 yılından 1990'da özel televizyonkanallarının yayına geçmesine kadar yaşanan süre içinde TRT'nin Türk sineması veseyirciyle olan ilişkisi ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde ise 1960-1975 dönemi Türksinemasının 1990-2005 yılları arasında, özel televizyon kanallarında yerli diziyapımına etkisi; üretim, seyirci ilişkisi ve bu ilişkinin içeriğe yansıması bağlamındaortaya konmaktadır. Son bölümde, ? kinci Bahar? dizisi Türk sinemasının en parlakdönemi olan 1960-1975 döneminin genel özelliklerini taşıyan 39 filmle karşılaştırmalıolarak incelenmiştir.Bu tezin amacı 1960-1975 dönemi Türk sinemasının, ?seyirci merkezli? üretimyapısı çerçevesinde, 1990'dan sonra kurulan özel televizyon kanallarında yayınlananyerli dizilere olan etkisini incelemektir.Bu inceleme sonucunda, yerli dizilerle 1960-1975 dönemi Türk sinemasıarasında seyirci merkezli üretim yapısı ekseninde benzerlikler ve karşıtlıklar olduğuortaya çıkmıştır. Yerli dizilerin Türk sinemasından bilinçli ve/veya bilinç dışı etkilendiğigörülmüş, diyalektik bir bakışla Türk sinemasına yaklaştığı yerlerde ondan uzaklaştığıda saptanmıştır.ANAHTAR KEL MELER: Sinema, Türk Sineması, Dizi, Televizyon, zleyici, Seyirci.IIISUMMARYThis thesis is composed of three parts. The First Part puts forward the?audience-centered? production structure of the Turkish cinema during the periodbetween 1960-1975, and the influence of this structure to the content of the films.The Second Part deals with the relation of the TRT (Turkish Radio Television) withthe Turkish cinema and audience, from 1975 until the private TV channels beganbroadcasting in 1990. The Third Part deals with how the Turkish cinema of the periodbetween 1960-1975 influenced the national serial productions in the private TVchannels between 1990-2005, within the context of the relation between productionand audience as well as the influence of this relation to the content. At he last part,the serial ? kinci Bahar? was examined by comparison with 39 movies reflecting thegeneral characteristics of the ?Golden Age? of the Turkish cinema.The goal of this thesis is examining how the Turkish cinema between 1960-1975 influenced the national serials broadcasted by the private TV channels foundedafter 1990, within the framework of its ?audience-centered? structure.The outcome of this examination was the existence of similarities andcontradictions between the national serials and the Turkish cinema of the 1960-1975period, in terms of its ?audience-centered? production structure.The national serialswere found to be influenced from the Turkish cinema consciously and/orunconsciously; and from a dialectical point of view, they found to get estranged fromit at the points where the get close to.KEY WORDS: Cinema, Turkish Movie, Turkish Cinema, Serial, Television, Audience

IÖNSÖZBu tezde M.S.G.S.Ü. Sinema-TV Merkezi Arşivi?nde izlenilen filmlerden veProf. Sami Şekeroğlu tarafından gerçekleştirilmiş olan Türk Sinema TarihiBelgeseli?nden yararlanılmıştır. AGB Nielsen?den temin edilen dizilerin ölçüm bilgilerikullanılarak yorumlamalara gidilmiştir. Türk sineması ve televizyonlarıyla ilgili kişilerlegörüşmeler yapılmıştır. kinci Bahar dizisi tüm bölümleriyle izlenerek 39 Türk filmiylekarşılaştırılmıştır. Devamı niteliğindeki çalışmalara katkıda bulunacağı umutedilmektedir.Türkiye?de sinema alanında en önemli sanat, bilim ve kültür kurumu olanM.S.G.S.Ü. Sinema-TV Enstitüsü?nün kurucusu, Türk sinemasına karşı gösterdiğikoruyucu tavrıyla özdeşleşmiş film arşivini ve film müzesini kuran, ülkemizde ilk kezsinema eğitimini başlatan, bana ve tüm arkadaşlarıma bu kurumun her türlüolanağından yararlanma şansını veren, hocam Prof. Sami Şekeroğlu?na öncelikleteşekkür ederim. Bu tez çalışmamda, onun Türk sinemasıyla ilgili düşünselyaklaşımlarından yararlanmam, gerek konu seçimimde gerekse eleştirel bir bakışgeliştirmemde önemli rol oynamıştır.Tezimin oluşumundaki emeği, yol gösterici katkıları ve eğitimci kimliğiyle benidestekleyen danışman hocam Prof. Alev drisoğlu?na, Prof. Asiye Korkmaz?a,gösterdikleri yakın ilgiden dolayı Prof. Cem Odman ve Yrd. Doç. Yüksel Aktaş?a, bilgive deneyimlerinden yararlandığım hocalarım Memduh Ün, Duygu Sağıroğlu, FeyziTuna?ya, görüşlerinden yararlandığım Osman Sınav, Süleyman Erdoğan, ErdalTüşünel, Birol Güven ve Serdar Akar?a, eğitim sürem boyunca bana emeği geçendeğerli bütün hocalarıma, Sinema-TV Merkezi görevlilerine, arkadaşım Suna Dölek?e,bana her zaman inanan başta annem olmak üzere, eşim, ailem ve tüm dostlarımateşekkürü borç bilirim.AR F CAN GÜNGÖR STANBUL 2007IIÖZETBu tez üç bölümden oluşmaktadır; Birinci bölümde 1960-1975 döneminde Türksinemasının ?seyirci merkezli? üretim yapısı ve bu yapının filmlerde içeriğe olan etkisiortaya konulmaktadır. kinci bölümde, 1975 yılından 1990?da özel televizyonkanallarının yayına geçmesine kadar yaşanan süre içinde TRT?nin Türk sineması veseyirciyle olan ilişkisi ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde ise 1960-1975 dönemi Türksinemasının 1990-2005 yılları arasında, özel televizyon kanallarında yerli diziyapımına etkisi; üretim, seyirci ilişkisi ve bu ilişkinin içeriğe yansıması bağlamındaortaya konmaktadır. Son bölümde, ? kinci Bahar? dizisi Türk sinemasının en parlakdönemi olan 1960-1975 döneminin genel özelliklerini taşıyan 39 filmle karşılaştırmalıolarak incelenmiştir.Bu tezin amacı 1960-1975 dönemi Türk sinemasının, ?seyirci merkezli? üretimyapısı çerçevesinde, 1990?dan sonra kurulan özel televizyon kanallarında yayınlananyerli dizilere olan etkisini incelemektir.Bu inceleme sonucunda, yerli dizilerle 1960-1975 dönemi Türk sinemasıarasında seyirci merkezli üretim yapısı ekseninde benzerlikler ve karşıtlıklar olduğuortaya çıkmıştır. Yerli dizilerin Türk sinemasından bilinçli ve/veya bilinç dışı etkilendiğigörülmüş, diyalektik bir bakışla Türk sinemasına yaklaştığı yerlerde ondan uzaklaştığıda saptanmıştır.ANAHTAR KEL MELER: Sinema, Türk Sineması, Dizi, Televizyon, zleyici, Seyirci.IIISUMMARYThis thesis is composed of three parts. The First Part puts forward the?audience-centered? production structure of the Turkish cinema during the periodbetween 1960-1975, and the influence of this structure to the content of the films.The Second Part deals with the relation of the TRT (Turkish Radio Television) withthe Turkish cinema and audience, from 1975 until the private TV channels beganbroadcasting in 1990. The Third Part deals with how the Turkish cinema of the periodbetween 1960-1975 influenced the national serial productions in the private TVchannels between 1990-2005, within the context of the relation between productionand audience as well as the influence of this relation to the content. At he last part,the serial ? kinci Bahar? was examined by comparison with 39 movies reflecting thegeneral characteristics of the ?Golden Age? of the Turkish cinema.The goal of this thesis is examining how the Turkish cinema between 1960-1975 influenced the national serials broadcasted by the private TV channels foundedafter 1990, within the framework of its ?audience-centered? structure.The outcome of this examination was the existence of similarities andcontradictions between the national serials and the Turkish cinema of the 1960-1975period, in terms of its ?audience-centered? production structure.The national serialswere found to be influenced from the Turkish cinema consciously and/orunconsciously; and from a dialectical point of view, they found to get estranged fromit at the points where the get close to.KEY WORDS: Cinema, Turkish Movie, Turkish Cinema, Serial, Television, Audience