Bakışsız Bir Kedi Kara, Kareler ve Şenlikname adlı yapıtları bağlamında İlhan Usmanbaş`ın müzik dilinin çağdaş Türk şiiriyle ilişkisi

Abstract

Çagdas müzigimizin en önemli temsilcilerinden biri olan lhan Usmanbas'ın döneminçagdas akımlarını yakından izleyen bestecilik çizgisi 1950'li yılların sonu, 60'ların basındanitibaren raslamsallık ögesinin yogun olarak kullanıldıgı yapıtlara yönelmistir. Usmanbas'ın1970 tarihli üç yapıtı Bakıssız Bir Kedi Kara, Kareler ve Senlikname, hem raslamsallıkögesinin hem de çalısmamız içinde bu düsünce ile iliskili olarak ele alacagımız grafiknotasyon, açık biçim gibi ögelerin hâkim oldugu bir müzik dilini ortaya koymaktadır.Çalısmamızda konu edilen üç yapıt, çagdas Türk siiri ürünleri üzerine bestelenmisolmaları bakımından da özel bir konuma yerlesmektedir. lhan Berk, Ece Ayhan ve BehçetNecatigil'in hemen hemen aynı dönemde kaleme alınan siir metinleri Usmanbas'ın üçyapıtına kaynaklık etmistir. Siir metinlerinin müziklenmesi asamasında bestecinin izledigiyol, geleneksel vokal türlerinden son derece farklı bir nitelik göstermektedir. Bu üç yapıtta siirmetni ve müzigin iki bagımsız bütünlük olarak bir araya gelmeleri veya birbirleriniyönlendirmeleri degil, siir metninin radikal bir sekilde müzigin temel ögelerinden biri halinegelmesi, yer yer ses veya vurum ögesi olarak kullanılması söz konusu olur.Çalısmamızda temel olarak bu üç yapıtın siir-müzik iliskisini ön plana alan bir bakısaçısıyla incelenmesi ve bu inceleme için gerekli alt yapının olusturulması bakımından gereklhan Usmanbas'ın, gerek lhan Berk, Ece Ayhan ve Behçet Necatigil'in 1960'lı yılların ikinciyarısındaki üretimlerine ısık tutulması amaçlanmıstır.ANAHTAR KELMELER: lhan Usmanbas, Raslamsallık, Çagdas Tür Müzigi,Açık Yapıt, kinci Yeni Siiri.

The musical language of lhan Usmanbas, who is one of the most importantrepresentatives of contemporary music in Turkey, has developed in close connection with thecontemporary currents of his period and his musical journey has been directed towards worksin which aleatory is often used, since the late 50?s and the early 60?s. Three of Usmanbas?sworks from 1970, namely Senlikname, Bakıssız Bir Kedi Kara, and Kareler introduce graphicnotation and open form which are studied in relation with aleatoric approach in this thesis.These three works which are subject to our study have an exceptional place as theywere composed upon contemporary Turkish poetry. Poems of lhan Berk, Ece Ayhan, andBehçet Necatigil which were written approximately at the same time, form the basis ofUsmanbas?s compositions. In composing poetry Usmanbas diverges from traditional vocalgenres. Within these works, text and music are not independent wholes which guide eachother, but rather text of the poetry radically becomes one of the basic elements of music.To examine the relation of poetry-music combination within these works which aresubject to our study, we aim to illuminate outputs of lhan Usmanbas, lhan Berk, Ece Ayhan,and Behçet Necatigil in the late 1960?s.KEY WORDS: lhan Usmanbas, Aleatory, Contemporary Turkish Music, OpenWork, kinci Yeni Poetry.