İdris-i Bitlisi Heşt Bihişt Osman Gazi Dönemi (tahlil ve tercüme)

Abstract

Akkoyunlu sarayında Sultan Yakub'a hizmet etmiş olan İdris, 907/1501?1502yılında bu devletin yıkılıp yerine Safevî saltanatının İran'da hâkim olmasından sonraburadan ayrılarak Osmanlı Devleti'ne iltica etmiştir. Sultan II. Bayezid tarafından iyikarşılanan İdris burada Bayezid'in özel nişancısı olarak çalışmalarına devam etmiştir.II. Bayezid Osmanlı Devleti'nin kuruluşu olan 710/1310?11 yılından 908/1502?3yılına kadar Osmanlı hanedanının tarihini yazmakla İdris'i görevlendirmiştir.İdris de bu emir gereğince o bölgenin fazılları ve fasihlerinin kaleme alamadığıolayları, padişahların fetihlerini doğru olarak belagatli bir üslupla yazmayabaşlamıştır. Vassaf'ın, Cüveynî'nin, Yezdî'nin meşhur tarihlerini örnek alarakyazmaya başladığı eserini iki yıl altı ay gibi kısa bir sürede tamamlamış ve onuFarsça Heşt Bihişt, Arapça da Kitâbü's Sıfati's-Semâniyye fi Ahbari'l Kayâsıreti'lOsmaniyye olarak adlandırmıştır.Üzerinde çalıştığımız Heşt Bihişt'in Mukaddimesinde müellif dua ve övgülerinardından İran'dan göç etme sebeplerini, bin bir zorlukla Osmanlıya iltica ettiğini veorada Sultan II. Bayezid tarafından bir Farsça tarih yazmakla görevlendirildiğini,tamamladığı bu eserin takdiminin ardından karşılığını alamadığını belirtirkenkendisine yöneltilen asılsız iddiaları yalanlamıştır. Son olarak mukaddimesinde tarihbilgisinden ve hükümdarların tarihi iyi bilmelerinin zorunluluğundan bahseder.Devamında yer alan I. Ketibesinde Osmanoğullarının nesebinden, SelçukluDevletinin son zamanlarından ve Çingiz Hanlıların Rum ülkesinde çıkardığıkargaşadan bahsedip bu karanlık noktaya ışık tuttuktan sonra Osman Gazi'nin tahtaçıkmadan önceki ve tahta çıktıktan sonraki vakalarını mevzu bahis alır.Osmanlı Devleti'nin ilk dönemleri ile ilgili hatırı sayılır bilgiler veren Heşt Bihiştyerli yabancı birçok araştırmacının müracaat ettiği bir eser durumuna gelmiştir

One of the very famous Ottoman historian in the XVI. century İdris-i Bitlisî, whohad served to Sultan Yakup at the Akkoyunlu State?s palace after destruction of theAkkoyunlu State and foundation of the Safevi reign in İran, had left his state andsheltered to Ottoman Empire in 1501-1502. İdris was respected by II. Bayazid andbegan to work as a special clerk at his palace. II. Bayazid had charged to İdris towrite Ottoman dynasty history, from it?s foundation in 1310?1311 until 1502?1503.İdris, indrection of this order began to write kings conquest, some event whichhad not been written by this reigon historians, until that time with fluently manner.He took model of the Vassaf, Cüveynî and Yezdî?s famous historical boks andcompleted his book within thirty mounts and named it in persian Hesht Bihisht, inarabic Kitab-al Sıfat-al Samaniye fi Akhbar-al Kayasıret-al Osmaniye.İn the introduction of this book that we are studying on it, writer had started histaking refuge from İran to Ottoman lands with dificultly some reasons thatencouraged him to move on and about his task to write a historical book in persianafter some pray and praise. Also here he emphasized that when he presented thisbook to king, had not had enough donation which had expected in return of thisbook. At the and of this part he had answered some baseless claim that had beenpointed to him, also he had mentioned history knowledge and obligation of theknowing history for kings.At first part of this precious book writer had talked about Ottoman dynastylineage, destruction of Seljuk?s empire, Mongol?s attact to Anatolia lands, somedisorders which had been brought by Mongol?s. After that he had written thirteenlong legend about I. Osman and his reign years who is the first king of Ottomanempire.