19.yüzyıl İstanbul kültür ortamında müzik ve mekân

Abstract

19.Yüzyıl İstanbul hayatında bir değişim sürecidir. Batıyı model almahareketi bu devirde yoğunlaşmış, bir takım değerlerimiz kaybolurken, yeni bir kültüranlayışı İstanbul hayatına yerleşmiştir. Fakat İstanbul konum itibariyle de doğu ilebatının arasında bulunduğundan, yeni üslup tamamen aslına uygun gelişmeyip, kentinkültür ortamına uyum sağlayarak yeni bir şekil almıştır. İstanbul'un sosyalyapısındaki çeşitlilik herhangi bir Avrupa kentiyle kıyaslanmayacak niteliktedir vesaraydan gelen destek sanatın çizdiği yönde önemli derecede etkilidir.İlk değişim II.Mahmut'un yaptığı askeri reformların bir uzantısı olan askerimüzikte gerçekleşmiştir. Çok sesli müzik kültürü saray içinde gelişmeye başlamış,buradan toplumun diğer katmanlarına geçmiştir. Diğer yandan İstanbul'un batıyabakan yüzü olan Pera bölgesinde opera ve diğer müzikli gösteriler başlamıştır. Bunabağlı müzik icra edilen çeşitli mekân türleri ortaya çıkmaktadır. İlk tiyatro binalarıinşa edilmeye başlanır. Değişen ihtiyaca göre yapılar da gelişmektedir. Tiyatrolarsaray tarafından desteklenir. Pera bölgesinde 19.yüzyılda başlayan bir diğer etkinlikise balolardır. Bunlardan sefarethane salonlarında gerçekleşen bazıları resmi niteliktaşımaktadır. Bu etkinliklere Osmanlı Sultanı ya da yabancı devlet adamları iştiraketmektedirler. Gerek bandolarda, gerek tiyatrolarda Avrupa'nın yakından takipedildiği görülmektedir. Dışardan gelen gösteri kumpanyaları ve ünlü müzisyenlerİstanbul'a uğramayı tercih etmektedirler.Sarayda eskiden var olan Türk Müziği'ne, batı müziği eğitimi de ilaveolmuştur. Hanedan soyundan pek çok müzisyen yetişmiştir. Ülkedeki sanatfaaliyetleri ve sanatçılar da saray tarafından daima destek görmüştür. Gerek müziğinicra edildiği mekânlarda, gerek müzik formlarında, geleneksel üslupla batı tarzınısentezleyen örnekler ortaya çıkmıştır. 19.yüzyılda görülen bu ortam, Cumhuriyetsonrası gerçekleşecek gelişmelerin sosyal hayata yansıyan temelini oluşturmaktadır.ANAHTAR KELİMELER: 19.Yüzyıl, İstanbul, Müzik, Mekân, Batılılaşma

19th century was a changing process for Istanbul lifestyle. Taking west as a rolemodel became more common in this period, which caused a number of our values togradually fade away and thus a new understanding of culture was established in the heart ofIstanbul lifestyle. Due to Istanbul being situated right in between east and west; the newtaste could not completely evolve in its real form but it took a new shape by adapting tocity?s cultural pattern. The diversity of Istanbul?s social structure was incomparable to anyother European city and the support from the Court was significantly effective in shaping thenew direction in art.The first change took place in military music which was the continuation ofMahmud II?s military reforms. Polyphonic music was first developed in the Court, and thenspread to other layers of the society. Meanwhile, opera and other musical performanceswere held in Pera region which was the face of Istanbul heading west. Various types oflocations where such music was performed started to flourish. The first theatre buildingswere built. Constructions were gradually progressing based on modifying needs. Theatreswere supported by Court. Another event that took place in Pera region during 19th centurywas the balls. The ones performed in embassy buildings held official attribute as OttomanSultans or foreign statesmen participated in these balls. Europe was closely followed both inbands and theatres. Theatre companies and famous musicians from abroad started to prefervisiting Istanbul.Western style musical training was added and adapted to Turkish music style whichhad already existed in the Court. Countless musicians were trained from the dynastic family.Artists and their activities were always supported by the Court. Musical samples indicating asynthesis of traditional taste and western style were produced not only in musical forms butalso in places where music was performed. This social environment in 19th century formedthe foundation of the developments reflected in social life which would take place after theproclamation of the republic.KEY WORDS: 19th century, Istanbul, Music, Space, Westernization