Türkçü Mustafa Suphi`nin Sultan Galiyev`in Milli Komünizm fikrinden etkilenmesi ve Anadolu`ya yönelik sosyalist faaliyetleri

Abstract

19. yüzyılın son on yılı ile 20. yüzyılın başları, Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayan Türk aydını için çalkantılı bir dönemdir. Bu dönemin aydınları bir imparatorluğun çöküşüne şahit olmuştur. Mustafa Suphi?de bu aydınlardan biridir ve diğer Türk aydınları gibi devletin kurtuluşu bir çıkış yolu aramıştır. Mustafa Suphi 1908 Jön Türk ihtilalından sonra Fransa?dan ülkeye dönmüştür. Bu dönemde Türkçü bir programa sahip ve Yusuf Akçura?nın öncüsü olduğu Milli Meşrutiyet Fırkası altında çalışmıştır. Mustafa Suphi, 1917 Ekim devriminde ise, Rusya?da karşımıza çıkmaktadır. Suphi, Sömürgeler Enternasyonali tezi ile Marksizmin formlarıyla oynayan ve Doğu?ya has bir devrim tasarlayan Sultan Galiyev ile mesaide bulunmuştur. Daha sonra ise, Sultan Galiyev?in Milli Komünizm görüşünün tesirinde kalarak sosyalizmi Türkiye şartlarına uyarlamaya çalışmıştır. Mustafa Suphi farklı coğrafyalarda farklı ideolojiler rehberliğinde Doğu?nun en büyük düşmanı görünümünde olan Batı emperyalizmine karşı mücadele etmiştir. Lakin değişen şartlar, yeni düzene göre kurulan ittifaklar, Doğulu halkların özgürlüğünü hayal eden ve o uğurda mücadele eden Mustafa Suphi?nin olduğu gibi, Enver Paşa ve Sultan Galiyev?in de hayatlarına mal olmuştur. Geriye ise sadece idealleri ve hatırları kalmıştır.ANAHTAR KELİMELER: Mustafa Suphi, Enver Paşa, Sultan Galiyev, Sömürgeler Enternasyonali, Turar Rıskulov

The last decade of 19th century and beginning of the 20th century, is a turbulent era for Turkish intellectuals who live within the boundaries of Ottoman Empire. Intellectuals of this period witnessed the collapse of the empire. Mustafa Suphi is one of these intellectuals and he has sought a way out for the salvation of the state like other Turkish intellectuals. Mustafa Subhi, returned to the country from France after the Young Turk revolution of 1908. During this period, he worked under the National Constitutional Party that have Turkic program and has leadership of Yusuf Akçura.Mustafa Suphi, emerges in October 1917 revolution in Russia. Suphi, was on duty with the Sultan Galiyev who used forms of Marxism with the Colonial International thesis and designed a revolution peculiar to East. Later, he tried to adapt socialism to conditions of Turkey by remaining under Sultan Galiyev?s influence of the opinion of National Communism. Mustafa Suphi, fought against Western Imperialism that is the big enemy of East, by guidance of different ideologies in different geoprahies. However, changing conditions, according to the new order established alliances, has cost the lives of Enver Pasha and Sultan Galiyev who imagined and struggled for the freedom of Eastern peoples as Mustafa Suphi. Only memories and ideals were remained back.Keywords: Mustafa Suphi, Enver Paşa, Sultan Galiyev, International of Colonies, Turar Rıskulov