Fotoğrafta acı kavramının tasviri üzerine ikonografik çözümlemeler

Abstract

Çalışmamın kapsamı; insan varoluşunun önemli bir parçası olan acının birtemsil biçimi olarak ikon olmuş ya da ikonlaştırılmış fotoğraflar, fotoğrafçılar vekonular üzerinden irdelenmesidir. İkonografi, günümüzde seküler alanı da içinealmaktadır ve fotoğraflar yoluyla, ikon inşası sanatçının mülkiyetine girmiştir demekmümkündür. Yapılan anlamlandırmalarla, tarihi bağlamın etkisiyle, servis edilmeşekilleriyle, fotoğrafçının eleştirel dili, kendi bedeniyle ortaya koyduğu işlerle vefotoğrafçıların kendi yaşam öykülerinin de etkisiyle; fotoğraflar, fotoğraflandıklarıanın `gerçekliklerinden` başka bir yaşama kavuşabilmekte, kozmik nesneleredönüşebilmektedir. Fotoğrafa içkin konulardan olan fotoğraf-`gerçek` ilişkisi,`içeriden`, `dışarıdan` bakış konuları, fotoğrafçının acıya ilişkin tutumu ve söylemoluşturma yolları ele alınmıştır. İzleyiciyi içsel sorgulamaya çağıran ve gözetleyengözetlenen konumlara dikkat çeken fotoğraflar, fotoğrafın çekildiği anlafotoğrafçının hesaplaşması yolunu, yani içeriye bakışı mümkün kılabilmektedir.İçeriye bakış, günümüzdeki yaygın gösteri toplumu durumu nedeniyle, önemli birahlaki sorumluluktur. Diğer bir ahlaki sorumluluk da, fotoğrafların kimin adına, neiçin çekildiğinin ve nasıl servis edildiğinin soruşturulmasıdır. Bu ahlakisorumlulukları yerine getirebilmenin etkin yollarından biri de, bugün ikon değeritaşıyan acıya ilişkin görüntüler üzerinden tartışma yürütebilmektir.Fotoğraflar acının kolektif hafızasını inşa edebilirler mi? sorusu ve fotoğrafınbelleğindeki acının ne olduğu, nasıl ikonik değer kazandığı sorularının ipuçlarıfotoğrafın ve izleyicinin hafızasında gizlidir. Fotoğraflar izleyicinin kendigerçekliğinde yaşadığından, kime göre ve neye göre hafıza oldukları tartışmalıdır,çelişkisiz yekpare bir kolektif hafızadan sözetmek mümkün değildir. Fotoğraf,anlamın peşini bırakmayan kişisel bir dışavurumdur. Farklı öyküler ve deneyimleriçerdiği veya yarattığı için sorgulama olanağı sağlayabilen minyatür `gerçekler` vegörsel simülasyonlardır. İzleyiciyi rahatsız ederek, toplumsal kabulleri sorgulatanfotoğraflar, `ötekileştirme`ye karşı izleyiciyi uyanık tutarken, yüzleşme vesorumluluk almayı da sağlayabilen eleştiri metinleridir.Anahtar Kelimeler: Fotoğraf, Acı, İkon, Gerçek ve Bellek.

The scope of my thesis work is to examine pain which has been a part ofhuman existence, through photographs, photographers and incidences that havebecome icons or iconized. Today, iconography also grasps that which lies within thesecular arena and it is possible to say that the construction of icons has become aproperty of the artist through photographs. Through interpretations, the impact of thehistorical context, different ways they are presented, the criticizing language of thephotographer, the works he/she has created using all of his/her body and through theimpact of the photographers' own memoires, the photographs may assume a differentlife than the `realities` of the moment they were taken, and may become cosmicobjects. The photograph-`reality` relationship which is among the topics related tothe photograph; the topics of outlook from the `inside` and `outside`; the approachof the photographer vis-a-vis pain; and his/her ways to create a context have beenexamined in this work. Photographs which invite the spectator to indulge in innerquery and draw attention to the observer and the observed orientations, make itpossible for the photographer to get even with the moment the photograph was taken,to look at his/her inner self. Looking at the inner self is an ethical responsibility dueto the widespread show society situation prevalent today. Another ethicalresponsibility is to investigate in whose name the photographs are taken, and why,and how they are presented. One of the effective ways to carry out these ethicalresponsibilities is to involve in discussions over the images on pain which todaycarry iconic value.The clues to questions such as Can photographs construct the collectivememory of pain; What is the pain in the photograph's memory? How it gains iconicvalue? are hidden in the memory of the photograph and the spectator. Becausephotographs live in the spectator's own reality, to whom or what they becomememory is questionable and it is not possible to talk about a monolithic collectivememory devoid of contradiction. Photograph is a personal expression that does notcease to follow meaning. Because it consists of and creates different stories andexperiences, it is miniature `reality` and a visual simulation that makes it possible to VIIapproach it with a questioning eye. Photographs which disturb the spectator andquestion social recognitions, keep the spectator awake as to `alienation` and they arecriticizing texts which enable confrontation and responsibility assuming.Key Words: Photograph, Pain, Icon, Reality and Memory