17 ve 18. yüzyıl İran resim sanatında batı etkileri

Abstract

İran'da 16. yüzyıla kadar İran resim sanatına Batı'dan yansıyan yoğun bir etkinin izlerine rastlanmamaktadır. Bu tarihe kadar daha çok aynı coğrafyada kurulmuş önceki dönemlerden devralınan ve sentezlenen etkiler söz konusudur. 16. yüzyıl sonunda iktidar savaşı içinde yaşanan çalkantılarla birlikte resim sanatında da bazı değişimler gerçekleşmiştir. Bu değişimlerin en önemlisi ressamların gerçekçi yaklaşımla günlük olayları işlemeleri ve tek yaprak resimlerin çoğalmasıdır. İsfahan Okulu'nun ortaya koyduğu eserler bu gelişmeye işaret ederler. 17. yüzyılda İran'ın plastik sanatlarında, her açıdan bir devrim gerçekleşmiştir. Bu dönemdeki kalkınma, Şah I. Abbas'ın (1588-1629) girişimleriyle başlatılmıştır. Şah I. Abbas'ın özellikle Hıristiyan Avrupalılara karşı dostluğu ve hoşgörülü tutumunun etkisiyle çok sayıda yabancı İran topraklarına gelmiştir. Yabancı şirketler, dinî heyetler ve seyyahların yanlarında getirilen ressamlar, Avrupa'da yaşanan Rönesans ve sonrasındaki Barok sanatın son buluşlarını İran'a taşımışlardır. Avrupalı ressamların gelişi, İran ressamlarının natüralist resimlere odaklanmalarını artırmıştır. 17. yüzyılın ikinci yarısında gelen Avrupalıların sayısı tarihi bir rekor kaydetmiş, bu yüzyılın hemen hemen tüm ünlü Avrupalı gezginleri İran'a yolculuk yapmıştır. Bu dönemde İran-Hindistan arasındaki sıcak ilişkiler sayesinde, Babürlü sanatçılarının ortaya koydukları Avrupa resmi etkili eserler, İran ressamlarını da etkilemiştir. 1650 yılından itibaren el yazmalar içerisindeki minyatür geleneğindeki resimler giderek popülerliğini kaybeden bir yola adım atmış ve Avrupa resim üslûbu hızlı bir şekilde Safevî toplumunda etkili olmaya başlamıştır. 17. yüzyılın üçüncü çeyreğinde batı tarzında yerli bir resim üslubunun temelleri atılmıştır. 18. yüzyılda Afşar ve Zend dönemlerinde Avrupa ile ilişkilerin azalması sebebiyle, İran resim sanatında köklü bir değişiklik olmamış ve Batı tarzındaki resim sanatı yeni bir özellik kazanamamıştır.Anahtar kelimeler: Safevi, Afşar, Zend, İran Resmi, Batı etkisi.

Until the 16th century there is not any trace of an intensive influence of Western art on to the Persian painting, the reflected influences were mostly a synthesis of the painting styles taken over from last dynasties on the same geography. At the end of the 16th century due to the power struggle of the rulers the painting styles in Iran began to diversify. Depicted daily scenes came into being in a realistic manner in the works of the artists and figure paintings on single sheets of paper began to be made. The works of the Isfahan school build the evidence of this development. During the 17th century, a revolution in the Persian arts came true in every respect. The improvement during this age began with the undertakings of Shah Abbas I (1588-1629). Many foreign visitors arrived in Persia due to the friendly and tolerated attitude of Shah Abbas I, which he showed mostly against the Christian Europeans. Painters accompanying the foreign companies, religious groups and travelers carried the last inventions of European Renaissance and Baroque art to Persia. The concentration of the Persian artists related to the naturalistic paintings, increased with the arrival of the European artists. The number of the Europeans coming to Persia reached the highest record during the second half of the 17th century, so that almost every famous European traveler accomplished a trip to Persia. Due to close relations between Persia and Europe, works of the Mughal painters who were working with a western-influenced style, effected the Persian artists. From the year 1650 onwards, miniature paintings in the manuscripts began to lose their popularity and the European painting style spread hastily among the Safavid society. Therefore during the third quarter of the 17th century the foundation of a local Westernized painting style occurred. During the 18th century under the sovereignty of Afsharids and Zands the relations with Europe were on the fall, therefore the Persian painting style did not gained any new feature and no radical stylistic change.Key Words: Safavid, Afshar, Zand, Persian Painting, Western influence.