Ortaokul sekizinci sınıf öğrencilerinin denetim odaklarının akılcı olmayan inançlar ve algılanan sosyal destekle ilişkisinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı ortaokul sekizinci sınıf öğrencilerinin denetim odaklarının akılcı olmayan inanç ve algılanan sosyal destek düzeyleriyle olan ilişkisini incelemektir. Araştırma örneklemini 2014-2015 eğitim-öğretim yılında İstanbul ili Beşiktaş, Beykoz, Bağcılar, Kağıthane, Üsküdar ve Zeytinburnu ilçelerinde ortaokullara devam eden 258'i kız, 220'si erkek olmak üzere toplam 478 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmaya katılan öğrencilere Kişisel Bilgi Formu, Nowicki-Strickland Denetim Odağı Ölçeği, Akılcı Olmayan İnanç Ölçeği-Ergen Formu ve Algılanan Sosyal Destek Ölçeği uygulanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen veriler t-testi, Anova varyans analizi, Kruskall-Wallis testi, Mann-Whitney U testi, Pearson momentler çarpımı korelasyonu, basit doğrusal regresyon ve çoklu regresyon teknikleri ile çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda öğrencilerin denetim odakları üzerinde akılcı olmayan inançlar ve algılanan sosyal desteğin anlamlı bir etkisinin olduğu görülmüştür. Denetim odağı anlam olarak akılcı olmayan inançlarla negatif, algılanan sosyal destekle pozitif bir ilişki göstermektedir. Dıştan denetim odağının daha az akılcı olmayan inanca sahip olma ve algılanan sosyal desteğin az olması ile, içten denetim odağının ise daha çok akılcı olmayan inanca sahip olma ve algılanan sosyal desteğin daha fazla olması ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Cinsiyet, kardeş sayısı, ailedeki çocuk sırası, annenin eğitim düzeyi ve babanın eğitim düzeyinin denetim odağı üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olmadığı; demografik değişkenlerden sadece algılanan aile gelir durumunun denetim odağını etkilediği görülmüştür.Anahtar kelimeler: Denetim odağı, içten denetim, dıştan denetim, akılcı olmayan inançlar, algılanan sosyal destek.

The aim of this research is analyzing relationship between locus of control of eighth grade students of junior high school and the irrational beliefs and the perceived social support. The research sample consisted of 478 students, 258 of whom were girls and 220 of whom were boys. The students in the sample attended to middle schools in İstanbul in 2014-2015 school year. Personel Information Form, Nowicki-Strickland Locus of Control Scale, Irrational Beliefs Scale-Adolescent Form and Perceived Social Support Scale were implemented to students who participated in the research. Data gathered from the scales was analyzed statistical data via techniques of independent samples t-test, oneway analysis of variance, Kruskal-Wallis test, Mann-Whitney U test, Pearson's product moment multiple correlation, simple linear regression and multiply linear regression. At the end of the research, it has been found that irrational beliefs and perceived social support have meaningful effect on the students' locus of control. Semantically, locus of control has negative relationship with irrational beliefs and positive relationship with perceived social support. It has been found that external locus of control is associated with less irrational beliefs and less perceived social support and that internal locus of control is related with more irrational beliefs and more perceived social support. Gender, number of siblings, birth order, mother's educational level and father's educational level have not any significant effect on locus of control. Among the demographical variables only perceived level of income has significant effect on locus of control.Key Words: Locus of control, internal locus of control, external locus of control, irrational beliefs, perceived social support.