Ebeveyn disiplin yaklaşımları ölçeği geliştirme çalışması

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, ebeveynlerin çocuklarına uyguladıkları disiplin yöntemlerinin sıklığını ve yaygınlığını belirlemek için Ebeveyn Disiplin Yaklaşımları Ölçeği'nin geliştirilmesidir. Araştırmanın diğer amaçları ise geliştirilen ölçeğin bazı demeografik değişkenler ve ebeveynlerin öfke düzeyleri ile ilişkisinin incelenmesidir.Ebeveyn Disiplin Yaklaşımları Ölçeği, 5-14 yaş aralığında çocuğu olan ebeveynlere veya onlara bakım veren kişilere ölçeğin uygulanması amacıyla geliştirilmiştir. Ölçek geliştirme çalışmaları kapsamında belirlenen maddelere, Temel Bileşenler Analizi yöntemi ile Açımlayıcı Faktör Analizi gerçekleştirilerek, 62 madde ve 6 alt boyuttan oluşan bir ölçek elde edilmiştir. Yapılan güvenirlik analizi sonucunda ölçeğin genel Cronbach alfa değeri ise 0.85 olarak bulunmuştur. Ölçeğin test-tekrar test güvenirlik katsayısı ise 0.88 olarak elde edilmiştir. Ölçek geliştirme çalışmalarının ardından araştırmanın ikinci amacı doğrultusunda ölçeğin bazı demografik değişkenler ve ebeveynlerin öfke düzeyleri ile ilişkisi incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini İstanbul Esenyurt bölgesinde ikamet eden ve 5-14 yaş aralığında çocuğu olan 311 ebeveyn oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında ebeveynlere, bu çalışmada geliştirilen `Ebeveyn Disiplin Yaklaşımları Ölçeği` ve Spielberger ve diğerleri (1985) tarafından geliştirilen ve Özer (1994) tarafından Türkçeye uyarlanan `Durumluk Sürekli Öfke Ölçeği` uygulanmıştır. Ek olarak, ebeveynlerin kişisel ve ailevi çeşitli demografik özelliklerini belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen `Aile Bilgi Formu` da kullanılmıştır.Verilerin çözümlenmesi ve ebeveynlerin disiplin yöntemlerinin demografik özelliklere göre anlamlı bir fark gösterip göstermediğine ilişkin analizler için; Pearson Korelasyon Analizi, Bağımsız Grup `t` Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Mann Whitney-U testi ve Kruskal Wallis-H testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre annelerin babalara göre çocuklarına daha fazla duygusal ve fiziksel saldırganlık gösterdiği ve erkek çocukların kız çocuklarına göre daha fazla duygusal ve fiziksel saldırganlığa maruz kaldığı saptanmıştır. Düşük gelirli ailelerde şiddetli fiziksel saldırganlık içeren yöntemlerin fazla, gelişimi destekleyen yöntemlerin ise az kullanıldığı görülmektedir. Ebeveynin eğitim seviyesi arttıkça gelişimi destekleyen davranışların daha fazla sergilendiği, duygusal ve fiziksel istismarın ise azaldığı saptanmıştır. Ebeveyn Disiplin Yaklaşımları Ölçeği` ve `Durumluk Sürekli Öfke Ölçeği` alt boyutları arasındaki ilişki incelenmiş ve Duygusal ve fiziksel saldırganlık alt boyutu ile sürekli öfke, öfke-içe ve öfke-dışa arasında pozitif ve güçlü bir ilişki saptanırken; öfke kontrol alt boyutu ile negatif bir ilişki saptanmıştır.

The main aim of this research is to develop `The Parental Disciplinary Approaches Scale` to determine the frequency and prevalence of the discipline methods that parents apply to their children. The other aims of the study are to analyze the relationship between the developed scale, some demographical variables and the anger levels of the parents.The Parental Disciplinary Approaches Scale is applicable for parents who have children between ages of 5 and 14. The items which were designated during scale development phase are subjected to Exploratory Factor Analysis with Principal Components Analysis method. The analysis resulted in a scale which has 62 items and 6 sub-dimensions. Validity and reliability analyses of the scale demonstrate that, the Cronbach's alpha value of the scale is 0.85 and the test-retest reliability coefficient of the scale was found as 0.88.After the scale development phase of the study, relationships between the scale, some demographical variables and the anger levels of parents are analyzed in accordance with the other aims of the research. The sample analyzed in the research consists of 311 parents from Esenyurt region who have children between ages of 5 and 14. `The Parental Disciplinary Approaches Scale` developed by the researcher and `State Trait Anger Scale` developed by Spielberger were both applied to the sample of 311 parents. In order to determine demographic characteristics regarding personal and familial aspects, Family Information Form was also applied. Pearson Correlation Analysis, Independent Samples t-Test, One Way Analysis of Variance (ANOVA), Mann Whitney-U Test and Kruskal Wallis-H Test were used to analyze the data. The results of the study have shown that mothers expose more emotional and physical aggression to their children than fathers and boys are much more exposed to emotional and physical aggression than girls. Families with low income status adopt heavy physical aggression much more than others but the results become reversed for supportive development subscale. Supportive development practices become more prevalent when income level increases. In contrast with supportive development, emotional and physical aggression is less common in families with high income status. The relationship between Parental Disciplinary Approaches Scale and State-Trait Anger Scale is examined to check external validity and it is found that emotional and physical aggression has a positive and strong correlation with state-anger, anger-out, anger-in subscales. Conversely, there is a negative correlation between anger control and emotional and physical aggression.