Khovd Gol (Tsengel, Bayan-Ulgii, Moğolistan) Volfram yatağının oluşumunun incelenmesi

Abstract

Khovd Gol Volfram Yatağı Batı Moğolistan'da Bayan-Ulgii ili Tsengel ilçesinin yaklaşık 45 km kuzeybatısında yer almaktadır. Alta-i Zonu olarak tanımlanan tektonik kompleksin Moğol-Altai metallojenik kuşağında yer almaktadır.İnceleme alanında en altta Üst Kambriyen–Alt Ordovisiyen yaşlı yeşil-kahve renkli, ince-orta taneli, iyi foliyasyonlu, kuvars göz yapılı, kıvrımlı ve kuvars damarlı metamorfitler bulunmaktadır. Metamorfitler mineralojik bileşimine göre başlıca kuvars-şist karakterli olup, biyotit-epidot-klorit-muskovit-kuvars şist ve muskovit-kuvars şist olarak tanımlanmıştır. Bu birimler Alt-Orta Devoniyen yaşlı Altay granit kompleksine ait plütonlar tarafından kesilmiştir. Bu magmatik kayaçlar, başlıca kuvars, alkali feldispat, plajiyoklaz, hornblend, biyotit, muskovit ve opak mineraller içermektedir. İçerdiği biyotit ve muskovit mineralleri dikkate alınarak iki mikalı, S-tipi granitler olarak tanımlanmıştır. Metamorfitler ve granitler Kuvaterner yaşlı alüvyonlar tarafından uyumsuzlukla örtülmektedir.Khovd Gol volfram yatağı iki mikalı granitler içerisinde bulunmaktadır. Granit içerisinde başlıca kuvars damarları şeklinde gelişmiştir. Cevherleşme 400 metrelik bir zon içerisinde, birbirine paralel konumda en az 20'nin üzerinde kuvars damarından oluşmaktadır. Bu damarlar doğrultuları boyunca yaklaşık 300 m devamlılık sunmaktadır. Damarlar genellikle D-B doğrultulu olup 15-30o arasında kuzey veya güneye eğimlidir. Kuvars damarlarının kalınlığı 0,1-2 m arasında değişmekte ve ortalama 0,31 m'dir. Kuvars damarları başlıca ferberit olmak üzere az miktarda pirit, kakopirit, hematiti-götit, malakit ve şeelit içermektedir. Jeokimyasal çalışmalarda tüvenan cevherin ortalama % 13,1 WO3 tenörlü, zenginleştirilmiş konsantre cevherin ise % 60,65 WO3 tenörlü olduğu tespit edilmiştir.Sıvı kapanım verileri cevherleşmede etkin olan çözeltilerin ortalama 214°C sıcaklık, %9,2 NaCl eşdeğeri tuzluluğa sahip olduklarını ve çözeltinin H2O-NaCl-KCl bileşiminde olduğunu göstermektedir.Tüm veriler birlikte değerlendirildiğinde Khovd Gol volfram cevherleşmesinin iki mikalı granitlerle ilişkili hidrotermal çözeltiler tarafından granitlerin kupola bölgesinde, birbirine paralel kuvars damarlarında oluştuğunu göstermektedir.

Khovd Gol Tungsten Deposits are located about 45 km northwest of Tsengel district of Bayan-Ulgii province in West Mongolia. It is located in the Mongolian-Altai metallogenic belt of the tectonic complex defined as Altai Zone.Upper Cambrian – Lower Ordovician aged green-brown coloured, fine-medium grained, well-foliated, quartz eye structure, folded and quartz veined metamorphic rocks are exposed at the bottom of the study area. According to their mineralogical composition, the metamorphic rock is mainly quartz-schist character and are defined as biotite-epidote-chlorite-muscovite-quartz schist and muscovite-quartz schist. These units were cut by Middle Devonian aged plutons belonging to the Altai granite complex. These igneous rocks mainly contain quartz, alkali feldspar, plagioclase, hornblende, biotite, muscovite and opaque minerals. Biotite and muscovite minerals are considered as S-type `two mica granites`. Metamorphites and granites are unconformably overlain by Quaternary alluvium sediments.Khovd Gol tungsten deposit is located in two mica granites. It has developed as parallel quartz veins (vein swarms) within the granite. The mineralization consists of at least 20 quartz veins in a 400-meter zone parallel to each other. These veins continuing approximately 300-m along their directions. The veins are generally in the E-W direction and are inclined between 15-30° north or south. The thickness of the quartz veins varies between 0.1-2 m and the average is 0.31 m. Quartz veins contain mainly ferberite mineral with minor pyrite, chalcopyrite, hematite-goethite, malachite and scheelite.Geochemical analysis show that the average ore grade of vein-4 which are under production is approximately 13.1% WO3 and the concentrated ore grade is 60.65% WO3.Fluid inclusion data shows that the fluids responsible for mineralization have H2O-NaCl-KCl composition with an average of 214 °C temperature, and 9.2% NaCl equivalent salinity.When all the data are evaluated together, it is show that the Khovd Gol tungsten mineralization occurred via hydrothermal solutions related to two mica granites, and deposit formed as quartz veins parallel to each (vein swarms) top of the cupola region of the granite.