İstanbul`da eski bir gecekondu mahallesinin siyasal ve toplumsal dönüşüm dinamikleri: Gazi Mahallesi örneği (1970-2002)

Abstract

Türkiye'de 1950'li yıllardan itibaren artan göç ve toplumsal hareketlilik, kent çeperlerinde düzensiz ve plansız yerleşim alanlarının çoğalmasına yol açmıştır. Bu bölgeler kentsel eşitsizliğin ve siyasal, toplumsal, kültürel gerilimlerin alanları olarak günümüze kadar gelişimini sürdürmüştür. Kente gelen topluluklar siyasal, kültürel, etnik ve dinsel aidiyetleriyle birlikte bu yeni yaşam alanlarında tutunmaya çalışmışlardır. Bu toplumsal ilişkilerin yeniden düzenlendiği ve yeni kimliklerin de ortaya çıkmasına zemin hazırlayan bir olgu olarak gecekonduların tartışılmasını sağlamıştır. Türkiye'nin gecekondu hareketliliğinde bir kesit olarak karşımıza çıkan Gazi Mahallesi, hem İstanbul içinden hem de Türkiye'nin bazı bölgelerinden aldığı göçle oluşmuş gecekondu mahallesi örneklerinden birisidir. Mahallenin kuruluşundan itibaren gecekondu hareketliliğine dâhil olan ve zaman zaman yerel yönetimlerle yaşanan gerilimler, mahallenin siyasallaşma evresinde önemli bir kesit olarak karşımıza çıkarken, asıl kırılma dönemi olarak 1990'lı yıllarda yaşanmıştır.Bu dönemde Kürt illerinde yaşanan çatışmalar ve köylerin zorla boşaltılması sonrası yaşanan batı illerine göç ile gecekondu mahallelerinde yoğunlaşan sol hareketlerinin yükselişi, Gazi Mahallesi'nin siyasal yelpazesinde dönüşümlere yol açmıştır. Ayrıca 12-13 Mart 1995'te yaşanan katliam, mahallenin siyasallaşma ve toplumsal dönüşüm bağlamında önemli bir olgudur. Bu olay hem mahallenin hem de ülkenin siyasal ve toplumsal hafızasında yer edinmiştir. Bu tez çalışmasında mahallenin 1970-2002 yılları arasındaki dönemi ekonomi, siyasal, toplumsal ve kentsel vb. boyutlarıyla ele alınmaktadır.Anahtar kelimeler: gazi mahallesi, kentsel hareketler, gecekondu hareketleri, kimlik, hafıza mekanları, sokak siyaseti

In Turkey, migration and social mobility increasing, especially since the 1950s, has led to the development of disorganized and unplanned living areas in the perimeters. These areas have continued their development as areas of urban inequality and political, social and cultural tensions to this day. Communities coming to the city have tried to take root in their new living areas together with their political, cultural, ethnical and religious identities. This, as a phenomenon that has provided a basis for the reorganization of social relationships and the manifestation of new identities, has yielded to the deliberation of slums. The Gazi Neighborhood, that has appeared as a section of Turkey's slum activity, has come into existence by the migration of people both from within Ýstanbul and from around Turkey. While the tensions included in slum activity since the establishment of the neighborhood and at times encountered with local administrations are encountered as an important section of the neighborhood's politicization stage, the 1990s are the years of main fraction. The rise of leftist movement intensifying in the slum neighborhoods due to the conflicts in Kurd provinces and migration to the west as a result of the forcible evacuation of villages has paved way to transitions in Gazi Neighborhood's political range. Also, the attack on 12 March 1995 and the massacre that followed come up as important events that need to be examined as part of the neighborhood's politicization and social transition. This event has gained ground in the political memory of the neighborhood as an event that has led to different internal and external portrayals of the neighborhood. Therefore, this turning point is one of the most important dates of the neighborhood's spatial and social transition. Starting from this, the thesis not only focuses on the transition shaped by this massacre, but also discusses the effects on the neighborhood's transition caused by the street activity created by this massacre and how it has gained a place on its collective memory. In this thesis, the period between the years 1970 to 2002 of the neighborhood is discussed with the economic, political, social and urban dimensions. Key words: gazi neighborhood, social transition, urban activities, slum activities, identity, memory places,street politics