Osmanlı minyatürlerinde dervişler ve kıyafetleri

Abstract

Bu çalışmada, Osmanlı minyatüründe XVI.yüzyıl ile XVIII.yüzyıl arasında yapılmış olan derviş tasvirlerinin, kıyafetleri ve aksesuarları ile beraber değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Minyatürler ışığında tespit edilen derviş kıyafetleri ile günümüze ulaşan kıyafetler karşılaştırılmıştır. Konu bakımından çeşitlilik gösteren, şenlik, savaş, dini içerikli ve kıyafet albümü niteliği taşıyan yazma eser ve murakkalardaki minyatürlerde yer alan dervişlerin sadece tek bir figür olarak değil, büyük bir topluluğun temsilcisi olarak da tasvir edildikleri düşünülmektedir. Her derviş bağlı olduğu tarikata uygun giyinip, hareket etmektedir. Bu bağlamda hem tarikatların giyimi incelenmiş, hem de dönemin sanat anlayışına uygun olarak farklı zamanlarda yapılmış olan derviş tasvirleri gerçekçilik açısından değerlendirilmiştir. Klasik Osmanlı minyatür üslubundan başlayıp, eyalet üslubunu temsil eden yerel sanatçıların, saray dışında çalışan çarşı ressamlarının ve batılılaşma dönemi nakkaşlarının eserlerine bakıldığı vakit, Osmanlı minyatüründe değişen zamana ve zevke rağmen derviş konulu tasvirlerin sevilerek yapıldığı belirlenmektedir. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Minyatürü, Derviş, Tarikat, Derviş Kıyafeti, Murakka, Tasvir.

In this study it is aimed to evaluate the derwish portraits which were painted between XVIth and XVIIIth centuries, their dresses and accessories in Ottoman miniature painting. The derwish dresses that were detected with the aspect of miniatures, are compared with the clothes extant till now. The derwishes, who were in the miniatures located in muraqqas, costume albums and the manuscripts that varies in the aspect of topic such as festival, war and religion, are not portraited as only one figure but portraited as being the represanter of a big community that they belonged. Each derwish be have sand wears appropriately to his cult that he is dedicated follower. In this context, the dresses of the cults/sufi orders are examined and the derwish portraits which were drawn different periods in compliance with the sense of art of that period are evaluated in the aspect of factualism. It can be seen that the derwish portraits was love dandused in every period chronologically in Ottoman miniature painting even though the changing periods and taste if theart works of the domestic painters who painted classic Ottoman miniature painting style, the domestic artists representing the province style, the street painters working out of the palace and the muralists of the westernization period are examined.Key Words: Ottoman Miniatures, Derwish, Cult/Sufi Order, Derwish Dress, Muraqqa, Portrait.