Rusya Türklerinden Ahmed Hadi Maksudi (1868-1941)`ninhayatı ve faaliyetleri

Abstract

Kazan'ın Taşsu köyünde 1868'de dünyaya gelen Ahmed Hadi Maksudi, öğretmen,pedagog, naşir ve yazardır. İlk eğitimini babasından aldıktan sonra Kazan'daki Gölboyu ve Allamiye Medreseleri'nde tahsiline devam etmiştir. Gazetesi Tercüman'ı yakından takip ettiği, fikirlerine ve faaliyetlerine saygı duyduğu İsmail Gaspıralı ile tanışmış, onun başlattığı usul-i cedit hareketinin Kazan'daki ilk temsilcilerinden olmuştur. Usul-i cedit hareketi temelinde mektep öğrencileri için ders kitapları hazırlamış,alfabe çalışmaları ile adından söz ettirmiştir. İsmail Gaspıralı'nın daveti ile ünlü ceditmektebi Zincirli Medrese'de 1894-1896 yılları arasında öğretmenlik yapmıştır.Ayrıca Hadi Maksudi, uzun yıllar naşirlik yapmış, İdil-Ural Türkleri arasında en uzunömürlü gazetelerden biri olan Yıldız'ı neşretmiştir. 1906-1918 yılları arasında yaklaşık1900 sayısı neşredilen Yıldız, dönemin edebi, siyasi ve içtimai hayatı hakkında bilgiveren zengin yazar kadrosuna sahip bir gazete olmuştur.Sovyet hâkimiyeti döneminde Hadi Maksudi'nin gazetesi kapanmış, emekli edilmiş,çeşitli suçlarla yargılanarak Vyatka şehrine sürgüne gönderilmiştir. Bu olaylar, HadiMaksudi'yi psikolojik ve fiziksel açıdan etkilemiş, 1941 yılında Kazan'da vefat etmiştir.

Ahmed Hadi Maksudi, who was born in 1868 in the Tassu village of Kazan, is ateacher, a pedagogue, a publisher and a writer. After receiving her first education fromher father, he continued his education at the Golboyu and Allamiye Madrasas in Kazan. His newspaper met with İsmail Gaspirali who closely followed the Tercüman andrespected his ideas and activities. He was one of the first representatives of the usul-ıcedit movement in Kazan. He prepared textbooks for school students on the basis ofthe process of usul-i cedit movement, has made it mentioned by Alphabet studies. Withthe invitation of İsmail Gaspirali, he taught at the famous cedit school, Zincirli Madrasa between the years of 1894-1896.Hadi Maksudi, has been a writer for many years and has been one of the longest-livednewspapers among Idil-Ural Turks. Between the years of 1906-1918, Yıldız, the number of about 1900 was published.became a newspaper with a rich staff of writers whogave information about the literary, political and social life of the period.In the period of Soviet rule Hadi Maksudi's newspaper was closed, retired, tried withvarious crimes and exiled the city of Vyatka. These events influenced Hadi Maksudipsychologically and physically, in 1941, he died in Kazan.