Orman kenarı strüktürünün yükseltiye bağlı olarak değişimi: Sinop Dranaz dağı örneği

Abstract

Orman kenarları günümüzde başta biyolojik çeşitliliğin korunması, estetik ve rekreasyonel değerleri ile ekonomik getirilerinden dolayı günden güne daha da önem kazanmaktadır. Orman kenarlarının bu işlevleri yerine getirebilmesi için orman kenarlarının güncel durumunun analiz edilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada `Orman Kenarı Anahtarı` yöntemiyle bu analizin gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır.Çalışma alanı olarak Dranaz Dağı (Sinop) seçilmiş olup, alçak (0-500 m), orta (501-1000 m) ve yüksek (1001-1500 m) olmak üzere üç farklı yükselti basamağından ve her basamaktan da 5 örnek alan olmak üzere toplam 15 örnek alan alınmıştır. Bu örnek alanlarda alım yöntemi olarak `Krüsi ve Schütz Ayrıntılı Orman Kenarı Anahtarı` kullanılmıştır. Bu yöntemde her bir örnek alanda 100 m mesafe içerisinde 5 adet transekt alınmıştır. Transektlerde ise Krüsi & Schütz Ayrıntılı Orman Kenarı Anahtar Formu doldurulmuştur. Örnek alanlarda otsu etek derinliği, çalı kuşağı derinliği, orman kenarı derinliği, küçük strüktürler ve ölü ağaçlar gibi birçok parametre ölçülmüş ve parametre puanlarına dayalı olarak orman kenarının ekolojik değeri ortaya konulmuştur. Örnek alandaki alımlar sonucunda üç ayrı yükselti basamağının hiçbirinde `çok değerli` orman kenarı belirlenememiştir. Alçak yükselti basamağında örnek alanların %80'i orta, %20' si oratnın altı, orta yükselti basamağında %20'si orta , %40'ı ortanın altı ve %40'ı iyi, yüksek yükselti basamağında ise %20'si kötü ve % 80'ni ortanın altı olarak belirlenmiştir. Hiçbir yükselti basamağında ön durumlu (dış) çalı kuşağı, küçük strüktürler ve ölü ağaçlar belirlenmemiştir. Dişlenme derecesi yüksek basamakta `zayıf`, alçak ve orta basamakta `orta` olarak belirlenmiş, `çok iyi` olarak hiçbir örnek alanda belirlenmemiştir.Sonuçlar göstermektedir ki hiçbir yükselti basamağında orman kenarlarının ekolojik değerleri `çok değerli` olarak belirlenemediği gibi, orman kenarının özellikle biyolojik çeşitliliği teşvik edici bileşenlerinin de (küçük strüktürler ve ölü ağaçlar gibi) eksik olduğu belirlenmiştir. Bu durum orman kenarlarına işletmecilik faaliyetleri sırasında önem verilmediğini göstermektedir.Başta biyolojik çeşitliliğin koruması olmak üzere orman kenarlarının işlevlerinden tam olarak yararlanılabilmesi için orman kenarı envanterinin yapılması ve elde edilen sonuçlara göre özel nitelikli silvikültürel bakım ve restorasyon çalışmaları yapılması önerilir.

Nowadays, forest edges are becoming increasingly important due to conservation of biological diversity, aesthetical and recreational values as well as economical income they provide. For fulfilling these functions, current conditions of forest edges must be analyzed. In this study, it was aimed to implement this analysis using `Forest Edge Key` method. Dranaz Mountain (Sinop) was selected as a study area and 5 sample plots were selected from 3 altitudinal zones classified as low (0-500 m), middle (501-1000 m) and high (1001-1500 m) which resulted in 15 sample plots in total. `Krüsi and Schütz Detailed Forest Edge Key` method was used in these sample plots. In this method, 5 transects were taken within 100 m distance. In transects, a form of Krüsi and Schütz Detailed Forest Edge Key was filled. Many parameters were measured such as herb belt width, shrub belt width, forest edge width, small structures and dead wood in the sample plots and ecological value of the forest edge was determined based on the scores of these parameters. As a result of the sampling, none of the sample plots was determined as `very valuable` forest edge from 3 altitudinal zones. 80% of sample plots was determined as average in the low altitudinal zone; average, lower than average and good forest edges were determined as 20%, 40 %, and 40%, respectively in the middle altitudinal zones. In the high altitudinal zone, bad and lower than average classes were determined as 20% and 80%, respectively. No front (outer) shrub belt, small structures, and dead woods were determined in any of the altitudinal zones. Indentation degree was determined as `weak` in the high altitudinal zone, `low` in the low and middle altitudinal zones, but no `good` indentation degree was determined in any zones. The results showed that none of the forest edges from altitudinal zones could be defined as `very valuable` and lacks components supporting biological diversity (small structures and dead woods etc.). This situation shows that forest edges are not considered during management activities. In order to benefit from the functions of forest edges completely, especially the protection of biodiversity, a forest edge inventory needs to be done and specialized silvicultural caring and restoration work based on the obtained results are suggested to be carried out.