Kırsal alanda yaşayan kadınların mamografi taramasına katılımını etkileyen prediktörler

Abstract

Çalışmada kırsal alanda yaşayan kadınların mamografi taramasına katılımını etkileyen prediktörleri' belirlemek amaçlandı. Çalışma kesitsel tipte planlandı. Çalışma örneklemini İstanbul'da iki aile sağlığı merkezine hizmet almaya gelen 40 yaş ve üstü, okur yazar, gebe ve emziriyor olmayan, meme kanseri tanısı almamış 139 kadın oluşturdu. Çalışmada veriler Görüşme Formu, Meme Kanseri Sağlık İnanç Modeli Yatkınlık, Sağlık Motivasyonu, Yarar, Engel Alt ölçekleri, Mamografi Yeterlik Ölçeği, Meme Kanseri Korku Ölçeği, Meme Kanseri Risk Değerlendirme Formu ve Powe Meme Kanseri Kadercilik Ölçeği ile toplandı. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, Mann-Whitney U testi, Kruskal Wallis testi ki-kare testi ve lojistik regresyon analizi kullanıldı. Yaş ortalaması 40-50 yaş (% 65,5) grubunda olan kadınların çoğunluğu ilkokul mezunu (% 69,1) ve evli (% 90,6) olup, herhangi bir işte çalışmamakta (% 79,9), orta gelir düzeyinde (% 77,7) ve sağlık güvencesi (% 87,8) vardır. Çalışmada mamografi çektirme oranı %24,5'tir. Mamografi çektirme oranı, mamografi taraması yaptırması istenen, mamografiyi bilen ve sağlık güvencesi olan kadınlarda anlamlı olarak yüksektir (p<0,05). Mamografi çektirenlerde mamografi yarar algısı, mamografi engel algısı, yeterlik algısı ve sağlık motivasyonu algısı anlamlı olarak yüksektir (p<0,05). Çalışmada mamografi çektirmeyi etkileyen prediktörler, medeni durum, sağlık profesyonellerinden mamografi tarama önerisi alma, mamografi yeterlik algısı, mamografi engel algısı ve meme kanseri risk düzeyidir (p<0,05). Sonuç olarak, kırsal alanda yaşayan kadınların mamografi çektirme oranlarının artırılmasında, mamografi çektirmeyi etkileyen prediktörleri dikkate alan girişimlerin planlanması önemlidir.

This study aims to assess the predictors of mammography screening among women living in rural areas. The study was designed as cross-sectional study and included 139 women aged above 40 years, illiterate, not pregnant and breastfeeding, were not diagnosed with breast cancer. Attending at two family health centers in Istanbul. Data were collected with Interwiev Form, Breast Cancer Health Belief Model Subscales of Susceptibility, Health Motivation, Mamography Benefits, Mammography Barriers, Mammography Self- Efficacy Scale, Breast Cancer Fear Scale, Breast Cancer Risk Assessment Form and Powe Breast Cancer Fatalism Scale. Data were analysed by descriptive statistics, Mann-Whitney U, Kruskal Wallis, chi-square test and logistic regression analysis. Most of the participants were in the age of 40-50 (65.5 %). Most participants were married (90.6 %) and had an elementary school education (69.1 %), not working (79.9 %), to be middle level incomes (77.7 %) and had health insurance (87.8 %). In this study (24.5 %) women reported having had mamography in the last two years. A significant relationship was determined between having mammography and knowing mammography, having had a referral for mammography screening from health professionals, and having had health insurance (p<0,05). Among the health beliefs, mammography benefits, mammography barriers, mamography self-efficacy and health motivation perceptions are significantly higher in women who had mammography (p<0,05). Marital status, have an referral for mammography from health professionals, mammography self-efficacy, barriers and breast cancer risk level (p<0,05) are the predictors of mammography screening in this study. In conclusion, it is important to plan the interventions with taking into accounts of the predictors of affecting mammography screening for increasing the mammography rates of women living in rural areas.