Necmettin Erbakan (Arifiye) Fen Lisesinin kurumsal evrimine ilişkin bir araştırma

Abstract

Cumhuriyetin ilan edildiği yıllarda Türkiye genelinde özellikle de köylerde okuma yazma oranı oldukça düşüktür. Bu duruma bir çözüm olması ve cumhuriyetin ilanıyla gelen yeniliklerin halka aktarılması noktasında öğretmenlerin önemli bir rol oynayacağına ilişkin olan inanç, bu dönemde öğretmen yetiştirmeye önem verilmesini sağlamıştır. Ülkenin içinde bulunduğu sosyoekonomik şartlar da göz önünde bulundurularak öğretmen yetiştiren kurumların temeli olan eğitmen kursları açılmıştır. Arifiye Eğitmen Kursu da bu dönemde köye öğretmen yetiştirme amacıyla açılan eğitmen kurslarından biri olmuş ve o zamanlardan günümüze kadar birkaç kurumsal evrim yaşamıştır. Bu araştırmada, Arifiye Eğitmen Kursu olarak eğitim öğretim faaliyetlerine başlayan, günümüzde ise Necmettin Erbakan Fen Lisesi olarak hizmet veren kurumun geçirdiği evrimin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde kurumun evrimi; kurumsal amaçlar, öğretim programları, öğrenci profili, öğretmen profili, öğrenme çevresi, idari yapı ve yönetim alt başlıkları şeklinde ele alınarak incelenmiştir. Yapılan bu nitel araştırmada veriler doküman incelemesi ve sözlü tarih yönteminden faydalanarak toplanmıştır. Çalışma kapsamında Cumhuriyet Dönemi öğretmen yetiştirme politikaları ve Necmettin Erbakan Fen Lisesinin kurumsal dönüşümüyle ilgili kitaplar, dergiler, internet siteleri, gazete, makale, anı yazıları ve resmi yayınlardan yararlanılmıştır. Gerekli izinler alınarak Necmettin Erbakan Fen Lisesinin arşiv belgeleri de araştırma kapsamında kullanılmıştır. Araştırmada diğer bir veri toplama tekniği olarak görüşme kullanılmıştır ve Necmettin Erbakan Fen Lisesinden geçmiş dönemlerde mezun olmuş kişilerle görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerden elde edilen ses kayıtları hemen yazıya geçirilerek eksiksiz bir şekilde çözümlenmiştir. Çözümleme işleminin ardından toplanan veriler araştırmanın amaç ve alt amaçlarına dayalı olarak önceden belirlenen kategorilere göre parça bütünlüğünün bozulmamasına dikkat edilerek kategorize edilmiştir. Kurumsal amaç boyutunda elde edilen veriler değerlendirildiğinde; Arifiye Eğitmen Kursu, Arifiye Köy Enstitüsü, Arifiye İlköğretmen Okulu döneminde kurumun amacının doğrudan öğretmen yetiştirmek olduğu, sonraki dönemlerde ise bir üst eğitim öğretim kurumuna öğrenci hazırlamak şeklinde evrildiği görülmüştür. Öğretim programları boyutu değerlendirildiğinde; Arifiye Eğitmen Kursu ve Arifiye Köy Enstitüsü döneminde uygulamalı eğitimin ağırlıkta olduğu, Arifiye İlköğretmen Okulu döneminde de uygulamalı eğitime yer verildiği fakat iş eğitiminin yerini yavaş yavaş pedagoji ağırlıklı eğitime bıraktığı görülmüştür. Kurumun sonraki dönemlerinde ise uygulamalı eğitime daha az yer verildiği söylenebilir. Ayrıca Necmettin Erbakan Fen Lisesi dönemine kadar kurumda öğretmenliğe hazırlayıcı nitelikte (eğitim sosyolojisi, eğitim bilimlerine giriş, eğitim psikolojisi gibi) derslerin olduğu, Necmettin Erbakan Fen Lisesi döneminde ise bu derslerin programda yer almadığı gözlenmiştir. Öğretmen profili boyutuna ilişkin veriler değerlendirildiğinde; her dönem için kurumda çalışan öğretmenlerin çoğunun akademik anlamda donanımlı olduğunu ve sosyal yönden de gelişmiş olduklarını söylemek mümkündür. Öğrenci profiline ilişkin veriler değerlendirildiğinde; kurumun her döneminde öğrencilerin belli bir elemeden geçerek kurumda öğrenim görmeye hak kazandığını ve öğrencilerin belli yeterliklere sahip olduğunu söylemek mümkündür. Öğrenme çevresi boyutuna ilişkin veriler değerlendirildiğinde; Arifiye Eğitmen Kursu ve Arifiye Köy Enstitüsü dönemlerinde kurumun öğrenme çevresine yönelik donanımsal eksikliklerinin olduğu fakat bu eksikliklerin öğrenci ve öğretmenlerin çabalarıyla giderildiği, sonraki dönemlerde ise kurumun daha donanımlı olduğunu söylemek mümkündür. İdari yapı ve yönetim faaliyetleri boyutuna ilişkin veriler değerlendirildiğinde ise kurumun her döneminde yönetim faaliyetlerinin işbirlikçi bir şekilde yürütüldüğünü, disiplinli ve sorumluluk sahibi bir idari yapının olduğunu söylemek mümkündür.

When the republic was proclaimed, literacy rate was quite low in Turkey, especially in the villages. The belief that the teachers had an important role in solving this illiteracy problem and transfering the reforms obtained by the proclamation of republic to the public caused giving importance to teacher training at that time. In view of socioeconomic condition of the country, Educator Courses which were the basis of organizations that train teachers were opened. Arifiye Educator Course was one of the courses that was opened to train teachers for the villages. Since that time it has changed several times. In this research it is aimed at studying the organizational change of Necmettin Erbakan Science Highschool which started educational life as Arifiye Educator Course. Within the scope of this aim, the change of the organization is studied by these sub-dimensions: organizational aims, instructional programmes, student profile, teacher profile, learning environment, governing structure and management. It is a qualitative research. Document analysis and oral history were benefited to collect data. In the research, the teacher training policies at Republic Period and books, magazines, websites, newspapers, articles, memoirs and official sources about organizational change of Necmettin Erbakan Science Highschool are used. Archive documents of Necmettin Erbakan Science Highschool are used after the necessary permission is granted. Interview is also used as a technique to collect data. The people who graduated fron Necmettin Erbakan Science Highschool from past to present are interviewed. The recordings obtained by the interviews are put down on paper and analyzed precisely. After the recordings are analyzed, the data are categorized according to aim of reseach and its sub-aims by paying attention not to impair integrity. The data are evaluated on the basis of cross analysis. When the data gotten about the organizational aim are evaluated, it is seen that tha aim of the organiation during Arifiye Educator Course, Arifiye Village Institute, Arifiye Primary Educator School period is training the teacher directly. During the other periods of organization the aim changed as preparing the students for higher educational organizations. When the data about instructional programmes are evaluated, it can be said that the hands-on training is important during Arifiye Educator Course, Arifiye Village Institute, Arifiye Primary Educator Highschool period, but during the other periods less importance is given to hands-on training. It is found that there have been lessons about teacher training( such as educational sociology, introducti till Necmettin Erbakan Science Highschool period. When the data about teacher profile is evaluated, it is possible to say that teachers who have worked at the organization from past to present have the goods academically and are socially developed. When the data about student profile is evaluated, it is possible to say that the ones that have certain competence are selected as students to the organization. When the data about learning environment are evaluated, it is realized that there were lacks of equipment during Arifiye Educator Course and Arifiye Village Institute periods but these lacks are overcome by the students and teachers. It is possible to say for the other periods that the organization became more equipped. When the data about governing structure and management are evaluated, it is possible to say that the administrative activities of the organization have been performed collaboratively and there has been governing structure which is responsible and well-disciplined in the organization from past to present.