Endüstriyel ortam havasında uçucu organik bileşiklerin tespiti

Abstract

Hızlı nüfus artışı ve sanayi devrimi ile beraber insanoğlu artan taleplerini karşılayabilmenin hızlı yollarını aramıştır. Bu arayış insanların doğal yaşamı bırakıp yapay ve suni materyallerin keşfedilmesine ve yaygın bir şekilde hemen hemen her sektörde kullanılmasına neden olmuştur. Bu ürünlerde kimyasal malzeme kullanımı ürünün hem ucuz hem de kolay üretimi için oldukça önemlidir. Fakat maliyetten ve iş yükünden kaçınmak için kullanılan bu kimyasallar iç ortamda kullanılmaya başlanınca araştırmacılar kimyasalların insan sağlığına ve çevresine verdiği zararlar üzerine araştırmalarını yoğunlaştırmış ve çeşitlendirmişlerdir. Geçmişte iç ortam hava kalitesinin dış ortama göre daha temizdir düşüncesi günümüzde yapılan bu araştırmalarla değişmiştir. Ev dekorasyonu için alınan ürünler iç ortamda kullanılmaya başlandıkça iç ortam hava kalitesini bozmaya başlamış ve insanların sağlığını olumsuz etkilemeye başlamıştır. Özellikle endüstri tesislerinde üretim konusu ve proseslere bağlı olarak iç ortam hava kalitesi daha da kötüleşebilmektedir. Endüstri tesislerinde malzeme ve araçların boyama işlemlerinin yapıldığı ortamlarda iç ortam hava kalitesini bozan kirletici türleri daha çok partikül maddeler ve uçucu organik bileşiklerdir. Bu ortamlarda günün uzun bir vaktini bu alanlarda geçirmek zorunda kalan çalışanlar için ciddi hastalıklara sebep olabilecek kirletici konsantrasyonları mevcut olmaktadır. Bunların önüne geçilebilmesi için uçucu organik bileşiklerin tespit edilmesi, konsantrasyonların belirlenmesi ve yüksek seviyelerde ise ortam havasından arıtılması gerekmektedir. Bu tez çalışmasında belirlenen bir endüstri tesisi içerisinde yer alan araç boyama prosesinden açığa çıkan uçucu organik bileşiklerin tespit edilmesi çalışması gerçekleştirilmiştir. Ayrıca tespit edilen uçucu organik bileşiklerin tesis içerisinde dağılım davranışları bir model programı vasıtasıyla modellenmiştir. Boyama işleminin gerçekleştiği alanda toplam 5 noktada uçucu organik bileşikler için iç ortam hava numuneleri alınmıştır. UOB'lerin tayininde Gaz Kromotografisi FID dedektörü kullanılmıştır. Tesisten alınan örneklerde gerçekleştirilen ölçümler sonucunda ortalama konsantrasyonlar sırasıyla benzen 38.479 mg/m3, aseton 17.626 mg/m3, etilbenzen 3.742 mg/m3, m,p –ksilen 9.290 mg/m3, etanol 0.335 mg/m3, n-bütilasetat 5.632 mg/m3, o-ksilen 2.279 mg/m3, tolüen 5,650 mg/m3 olarak tespit edilmiştir. Uçucu organik bileşiklerin her türü için kansere sebep olma riski mevcuttur. Endüstriyel ortamda tespit edilen kirletici türlerinden kanserojen etkisi en yüksek bileşik benzen olarak belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Endüstriyel ortam, Kapalı ortam, Uçucu organik bileşikler, UOB tespiti

Human beings have look for fast ways to meet their increasing demands with the rapid population growth and the industrial revolution. This search has led to the discovery of synthetic and artificial materials and common use in almost every industry. The use of chemical materials in these products is very important for both the cheap and easy production of the product. However, when these chemicals, which are used to avoid costs and workloads, are used indoors, researchers have intensified and diversified their research on the harmful effects of chemicals on human health and the environment. In the past, `Indoor air quality is cleaner than outside.` the idea was destroyed by these researches. As the products purchased for home decoration started to be used indoors, the indoor environment started to deteriorate air quality and started to affect the health of people negatively. Especially in industrial plants, indoor air quality may deteriorate further depending on the production subject and processes. Pollutants that disrupt the indoor air quality are mostly particulate matter and volatile organic compounds in industrial plants where materials and vehicles are painted. In these environments, there are concentrations of pollutants that can cause serious diseases for employees who have to spend a long time in these areas. In order to prevent these, volatile organic compounds should be determined, concentrations should be determined and at high levels, it should be purified from ambient air. In the thesis study, the determination of volatile organic compounds released in the vehicle painting process in an industrial plant was being carried out. In addition, how the determined volatile organics are diffuse in the industrial plant is modelled by means of a model program. Volatile organic compounds were measured at 5 points in the area where dyeing took place. GC / FID was used for the determination of UOBs. As a result of the measurements carried out at the facility, the average total concentrations; benzene 38.479 mg / m3, acetone 17.626 mg / m3, ethylbenzene 3.742 mg / m3, m, p-xylene 9.290 mg / m3, ethanol 0.335 mg / m3, n-butyl acetate 5.632 mg / m3, o-xylene 2.279 mg / m3, toluene 5,650 mg / m3 was determined. There is a risk of cancer for all types of volatile organic compounds. The highest carcinogenic effect was determined as benzene.Keywords: Industrial environment, Indoor environment, Volatile organic compounds, UOB detection