Tarihi yapılarda termal konfor analizi: Ali Gav medresesi örneği

Abstract

Termal konfor çalışmaları 1930'lu yıllardan itibaren araştırmalara konu olmaktadır. İnsan sağlığı açısından büyük önemi olan termal konfor koşulları aynı zamanda enerji açısından da önem taşımaktadır. Termal konfor koşulları optimum düzeyde olmayan mekanlarda buna dair iyileştirme çalışmaları yapılmaktadır. Günümüzde iklim değişikliği konuları ve enerji kaynaklarının azalması sebebiyle iç ortam termal konfor koşullarında değişiklikler söz konusu olmaktadır. Tarihi yapılar sahip oldukları özgün ve estetik mimari nitelikleri, koruma, ekonomi, turizm faaliyetlerini kapsayan özelliklerinin yanı sıra kentin yapı stoğunun çoğunluğunu da oluşturmaktadırlar. Bu yapılar incelendiğinde tasarımlarında güneş, iklim şartları gibi birçok çevresel faktörün dikkate alındığı ve enerjiden tasarruf sağlandığı gözlemlenmektedir. Bu özellikleri tarihi yapıların yeniden işlevlendirilmesinde önemli bir avantajdır. Tarihi yapılara verilen yeni işleve göre yapılan yeni detay ve ek uygulamaları yapının termal konfor özelliklerini olumlu veya olumsuz şekilde etkilemektedir. Bu çalışmanın ilk kısmı olan birinci bölümünde araştırmanın yöntemini, tarihi yapılarda termal konfor şartları konusuna yönelik literatür taramasını, amaç ve kapsamı içermektedir. Ayrıca çalışmanın materyal ve yönteminden bahsedilerek, kullanılan cihazlar, termal konfor için kullanıcı değerlendirmesine yönelik yapılan teknik analizlerden ve değerlendirmede kullanılan standartlara yer verilmektedir. İkinci bölümde; öncelikle termal konfor, biyoiklimsel konfor kavramları, termal konfor analizi ardından tarihi yapılarda termal konfor hakkında bilgi verilmektedir. Üçüncü bölümde; tarihi yapılarda koruma kavramına değinilmiş ve restorasyon yöntemlerinden yeniden işlevlendirme ve çağdaş ek olguları ele alınmaktadır. Sonrasında Ali Gav medresesinin genel bir tanımı yapılarak bu çalışma için seçilme sebepleri, yapının tarihi, mimari özellikleri ve tarihsel süreçte geçirdiği mimari müdahaleler anlatılmaktadır. Dördüncü bölümde; çalışmanın uygulama bölümü olan Ali Gav medresesinin termal konfor özellikleri yapılan ölçümlerden elde edilen veriler bağlamında değerlendirilmesi yapılmaktadır. Ardından bütün bu analiz ve değerlendirmeler sonucunda yapının restorasyon eleştirisi çeşitli perspektiflerden bakılarak yapılmaktadır. Çalışmanın beşinci bölümünde değerlendirme yapılarak tüm bu çalışmanın sonuçlarından bahsedilmekte, getirilerine göre öneriler geliştirilmektedir.Tarihi belgeler ve kazılara dayanılarak bütünleme yoluyla restorasyon geçirmiş ve modern malzemeyle yapılmış bir üst örtüye sahip olan yeniden işlevlendirilmiş Ali Gav Medresesinin günümüz termal koşulları incelemesi yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda termal konfor koşullarının Medrese bünyesindeki bütün mekanlar için yetersiz olduğu görülmüştür. Fakat bu durumun restorasyonu/rekonstürüksiyonu ile doğrudan ilgili olmadığı gözlemlenmiş bundan sonraki tarihi yapılar için bu tür uygulamalar yapılmadan önce gerekli fizibilite çalışmaları gerçekleştirilmesi ve buna uygun gerekli çözümlerin ve mimari detayların üretilmesi konularında önerilerde bulunulmuştur.

Thermal comfort studies have been the subject of research since 1930s. Thermal comfort conditions, which are of great importance for human health, are also important for energy. Also in places where thermal comfort conditions are not optimal, improvements are made accordingly. Today, due to climate change issues and reduced energy resources, there are changes in indoor thermal comfort conditions.The historical buildings constitute the majority of the city's building stock with their unique and aesthetic architectural qualities, conservation, economy and tourism activities. When these structures are examined, it is observed that many environmental factors such as sun and climatic conditions are taken into consideration and energy is saved. These features are an important advantage in re-functionalizing historical structures. New details and additional applications made according to the new function given to historical buildings affect the thermal comfort properties of the structure in a positive or negative way.The first part of this study includes literature review about thermal comfort conditions in historical buildings, the purpose, scope and method. Besides the materials and methods of the study are mentioned and the equipment used, technical analysis for the user assessment for thermal comfort and the standards used in the evaluation are contained. In the second part; thermal comfort, concepts of bioclimatic comfort, thermal comfort analysis, thermal comfort in historical buildings are given information. In the third part, the concept of conservation in historical buildings has been mentioned and restoration methods have been taken into consideration in the restoration and contemporary additional cases. Afterwards, a general definition of Ali Gav madrasah, the reasons for being selected for this study, history of the building, architectural features and architectural interventions in historical process are explained. In the fourth chapter; The thermal comfort properties of Ali Gav madrasa, which is the application part of the study, are evaluated in the context of the data obtained from the measurements. As a result of all these analyzes and evaluations, the restoration criticism of the building was made from various perspectives. In the fifth part of the study, the results of this study are discussed and suggestions are developed according to their results.Based on historical documents and excavations, today's thermal conditions of the re-functionalized Ali Gav Madrasah, which has undergone restoration and has a top cover made of modern materials, has been studied. As a result of the study, it was seen that thermal comfort conditions were insufficient for all places within the Madrasah. However, it was observed that this situation was not directly related to restoration/reconstruction, and suggestions were made to make the required feasibility studies and to produce the necessary solutions and architectural details prior to the construction of such applications for historic buildings.