Hafif raylı toplu taşıma araçlarında bedensel özürlüler için tasar ölçütlerinin belirlenmesi

Abstract

ÖZET Bu araştırmada, hafif raylı toplu taşıma araçlarında be densel özürlüler için çevre yaratılması konusu çeşitli açılardan ele alınmıştır. Toplum içinde sayıları gün geçtikçe artan bedensel özürlülerin çalışma ve devinim olanakları kısıtlıdır. Dünya Sağlık Teşkilatı 'nm verileri incelendiğinde, gelişmiş ülkelerde toplam gelişkin rrüftısun %10'u, gelişmekte olan ülkelerde ise %12' sinin bedensel özürlü olduğu görülmektedir. Türkiye'de ise 1993 yılı verilerine göre bedensel özürlü sayısının 7.500.000 olduğu tahmin edilmektedir. Bedensel özürlülerin toplu taşıma araçları ile taşınma ları başlı başına bir tasarım sorunudur. Bu durum hafif raylı toplu taşıma araçları için de geçerlidir. Hafif raylı toplu taşıma araçlarında bedensel özürlülere ilişkin tasar ölçütlerinin belirlenmesi konulu araştırma GİRİŞ, BİRİNCİ BÖLÜM, İKİNCİ BÖLÜM VE SONUÇ akışı içinde kurulmuştur. GİRİŞ Çalışmaya başlarken, bedensel özürlülerin ülke nüfusları içinde önemli bir yer tuttukları vurgulanmış ve toplu taşıma araçları ile yolculuk yapmaları sırasında karşılaştıkları güçlük ler üzerinde durulmuştur. Bunun yanında, konuya ilişkin Türkiye ve dünyadan sayı lar verilmiştir. Bölümün bitiminde ise hafif raylı toplu taşıma araçlarında bedensel özürlüler için yapılacak düzenlemelere iliş kin temeller atılmış ve sorunun yalnızca bedensel özürlüleri ilgilendirmediği, aynı zamanda genel bir konu da olduğu belirtilmiştir.birinci bolum Bedensel özürlülerin incelendiği bu bölüm üç ana başlıktan oluşmuştur.. Kavram Açıklamaları. Boyutlar ve alan. Sonuç Kavram açıklamalarında bedensel Özürlünün tanımı ve be densel özürlülüğe yol açan nedenler üzerinde durulmuştur. Bedensel özelliklerinden dolayı, doğum, hastalık ya da ka za sonucu çalışma ve devinim olanakarından belli bir süre veya ömür boyu yoksun kalmış, normal yaşamın gereğine uyum göstermekte zorluk çeken kişilere bedensel özürlü denilmektedir. İnsanlar, doğum öncesi, doğum sırası veya doğum sonrası dönemlerde çeşitli hastalık, kaza veya felaketler sonucu bedensel özürlü olmaktadır lar. Boyutlar ve alan başlığı altında ise önce bedensel ö- zürlülerin devinim yapabilmeleri amacıyla kullandıkları elemanlar tanımlandı ve çeşitli devinim biçimleri ele alındı. Bedensel özürlüler devinim yapabilmek amacıyla tekerlekli sandalye veya baston, kol değneği, koltuk değneği, yürüme sehpası gibi yardımcı elemanlara gereksinim duyarlar. Tekerlekli sandal ye kullanan bedensel özürlüler devinimlerini bir başkalarının yardımıyla ya da tek başına yapabilirler. Sonuç bölümünde de bedensel özürlülerin devinimlerine i- lişkin çevre düzenleme temelleri belirtilmiştir. İKİNCİ BÖLÜM Bu bölümde hafif raylı toplu taşıma araçları incelenmiş tir. Bölüme başlarken hafif raylı aracın kent koşulları gözönüne alınarak toplu taşımacılıktaki önemi vurgulanmıştır.Hafif raylı araçlar, diğer raylı toplu taşıma araçları i- le kıyaslandığı zaman daha hafif, kıvrak, içlerinde hızlı yolcu değişiminin gözlendiği, gerektiğinde bir otobüs gibi kent içinde hemzemin yollarda gidebilen, çabuk durup ve hızlanan, zirve saatler dediğimiz günün yoğun saatlerinde tek yönde en az 15.000 yolcu/saat 'lik kapasiteye yanıt verebilen toplu taşıma araçla rıdır - Yapılan ürün analizi sonucunda araç iç mekan özellikleri, bildirişim, aydınlatma, malzeme, gövde yapısına ilişkin ölçüsel veriler ortaya kondu. SONUÇ VE ÖNERMELER Düşük yer döşemeli araçlar dışında bedensel özürlülerin taşıtlara iniş ve binişlerde büyük zorluklarla karşılaştıkları, hatta hiç binemedikleri saptandı. Araçlarda bedensel özürlüler için çevre kurulması gerekliliği ortaya kondu. Varolan sistemlerde bedensel özürlüler için yapılacak hidrolik platform, rampa, araç içlerinde bedensel özürlüler için ayrılan alanlar, devinim alanları, tutunma yerleri, aydınlatma ve bildirişim gibi çevre kurucu öğelere ilişkin tasar ölçütleri belirlendi. Tasarımı yapılacak yeni bir araç için de varolan sistem lerde yapılacak uygulamalar dışında, düşük yer döşemeli araçların yaygınlaştırılması gerekliliği vurgulandı.

SUMMARY In this dissertation, optimum travelling conditions for di sabled in light rail vehicles are discussed from different points of view. Although the number of the disabled in most societies is increasing, opportunies for their employement and circulation are limited. According^ to^the statistics of the WHO, the percentage of the disabled adults in developed countries is 10% and the developing countries is 12%. This number is assumed to be 7.500.000 in Turkey in 1993. The transportation of the disabled is a major problem for the designers. The details related to the criteria of light rail vehicles for the disabled are explained in the introduction and the following chapters. The introduction emphasizes the fact that the percentage of the disabled in many countries can not be ignored and the difficulties they are confronted with in public transportation is a major problem. Relevant figures concerning this problem is cited from Turkish and international sources. It is also pointed out that the problem dealt here is not only a matter for the disabled but a more general one. FIRST CHAPTER The first chapter deals with the definitions of the disabled and the dimensions of movement aids they can use. The disabled people are those who are inable to move and use their bodies normally due an abnormal bodily condition by birth or as a result of sickness or accident and therefore who have difficulties in adopting themselves to normal conditions. Disabled people need wheelchairs, walking sticks, crutches or other walking aids for movement. People who use wheelchairs can move with the help of another person or by themselves.In the conclusion, principles for environmental design for the disabled is explained in detail. SECOND CHAPTER The second chapter deals with light rail vehicles. The importance of light rail vehicles in public transportation in cities is emphasized. Light rail vehicles when compared with other rail vehicles, are quicker, -can move like buses, stop quickly and at rush hours have a capacity of 15.000 passengers /hr. As a conclusion of the product analysis, specifications of interiors, signalization, lighting, materials, data for the body structure are given. CONCLUSION AND PROPOSALS Except for low-floor vehicles, disabled people have great difficulties when they get on and off varius vehicles, and at times they cannot use public transportation. Therefore, it is necessary to build a special environment in vehicles for the disabled. Design criteria for hydrolic platforms, ramps, special areas for the disabled, and spaces for movement, holding bars, lighting and signalization are specified. In addition to the suggestions and solutions provided for the existing transportation systems, the necessity of production and diffusion of low-floor vehicles is emphasized.