İstanbul kentinde düşük gelirli konut planlaması için kullanıcı katılımlı bir sistem önerisi

Abstract

Bu çalışmada İstanbul kentinin nüfus artışı ve iç göç o/ay/an ile de körükle nen barınma sorununun önemi vurgulanmakta, çözümüne katkıda buluna bilecek bir yaklaşım ve yöntem önerilmektedir. Giriş Bölümünde; sorunun önemi ve çalışmanın gereği üzerinde durulmuş, problem tanıtılmaya çalışılmış, araştırma ve kaynaklardan edinilen bilgiler doğrultusunda bazı saptamalar yapılmış ve sorunu ele alırken belirlenen bakış açısı vurgulanmaya çalışılmıştır. Saptanan amaç doğrultusunda sorunun alanı sınırlandırılmıştır Daha sonraki bölümlerde şu konulara yer verilmektedir: 2. Bölümde; istanbul kentinin, Osmanlı öncesinden günümüze kadar olan gelişimi genel bir bilgilenme olarak verilmeye çalışılmıştır. Cumhuriyet öncesi dönem, Fetih öncesi ve sonrası olarak iki ayrı başlıkta; Cumhuriyet dönemi ise, 1 923-1 950 arası ve 1 950 sonrası olarak yine iki ayrı başlıkta ele alınmıştır. Araştırma bilgileri aktarılırken o dönemlerde kentin geçirdiği evrimler neden leri ile irdelenmeye çalışılmıştır. 3. Bölümde; yine Cumhuriyet öncesinden başlayarak günümüze kadar kent te karşılaşılan konut tipleri tanımlanmaya ve sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Ortaya çıkan konut tiplerinin, hangi koşulların, hangi politik, ekonomik veya yönetsel süreçlerin ürünleri olduğu araştırılmıştır. Kentin demografik yapısı, kentte konutun gelişiminin incelenmesiyle paralel ele alınmıştır. Hangi konutların hangi insanların ihtiyaçları karşısında ve hangi toplumsal değişimler sonucunda ortaya çıktığı araştırılmıştır. 4. Bölümde; sorunun odak noktası olarak gösterilen `gecekondu` ele alın mıştır. Öncelikle ortaya çıkış nedenleri, gelişme alanları incelenmiş ve gece konduda yaşayan insan tanıtılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmaya kaynak olması için yapılan Pınar Mahallesi alan araştırmaları ve anketlerinin sonuçları bu bölümde açıklanmıştır. Kullanıcı istek ve ihtiyaçlarının belirlenmesi ve tasarımcı ile işbirliği konularının özellikle altı çizilmiştir.vm. 5. Bölümde; düşük-gelirli konutu konusunda yurtdışında yapılmış çalışma ve uygulamalardan örnekler sergilenmiştir. Bu bölüm de üç ayn alt başlığa ayrılmıştır. Birinci alt başlıkta konut sorununun ve gecekondulaşmanın yoğun olarak yaşandığı Üçüncü Dünya ülkelerinden, ikinci alt başlıkta Avrupa ülkelerinden, üçüncü alt başlıkta ise kendi ülkemizden örnekler sunulmuştur. Örnekleri seçerken, özellikle tezin ana fikrini oluşturan destekli kullanıcı katılımı şemalarının uygulandığı ülkeler üzerinde durulmuştur. Konut açığı sorununa farklı ülkeler tarafından getirilen çözüm önerileri incelenirken, öncelikle plan şemalarının etüdüne yer verilmiştir. Konut planlamasına, kul lanıcı katılımının olumlu ve olumsuz yönleri irdelenmek istenmiştir. 6. Bölümde ise çalışmanın sonuçlarına ve çözüm önerisine yer verilmektedir. Ortaya konan gerçekler karşısında bugün kentimizde sağlıksız yapılaşmanın önüne geçebilecek veya alternatif oluşturabilecek bir fikir ve uygulama yön temi önerilmektedir. Bir planlamacı olarak mimarın bu sürece katılması çok önemlidir. Bu bakım dan ve barınma olgusunun bir çevre sorunu olduğu kabul edilerek, kullanıcı faktörünün planlamadaki etkinliği, tasarımda sağlanabilecek maksimum esneklik, üretim ve uygulama kolaylığı üzerinde durulmuştur. Ülkemiz ger çeklerini göz önünde bulundurarak geliştirilmeye çalışılan bu modelde, ken timizi sağlıksız yapılaşmadan kurtarabilecek bir konut planlama sisteminin fikri temelleri atılmak istenmiştir. Önerilen sistemin belkemiğini de kullanıcı-plan- lamacı işbirliğinin oluşturması gereği vurgulanmıştır.

This work mainly emphasizes the importance of the inhabitance problem in Istanbul, which definitely /s fed by increasing population and domestic migration; and tries to propose a method of planning in order to help sol ving the problem. In the Introductory Section; the problem is presented and its importance and the requirement for such a work Is defined. Also some ideas have been pointed out, following research and information received from certain sour ces and the point of view in handling this problem is explained. The topics listed below take place in the following parts: In the Second Section; the development of the city of Istanbul from the pre- Ottoman period until today is given as a background information. The period before the Republican era is given under two topics: Before and after the conquest. Similarly, the Republic period is also dealt under two top ics; the first being the period between 1923-1950 and the second after 1950. While reciting the results of the research, the evolution of the city in that period is studied taking also its causes into consideration. In the Third Section; types of residences are defined and classified again from pre-Republic period until today. According to this classification, it has been researched which conditions, political, economic and governmental policies brought about certain types of residences. The Fourth Section; mainly deals with the process of development of slums and the phenomenon of gecekondu, based on statistical data. In the Fifth Section; examples of similar cases from abroad and from Turkey are analyzed which have been researched in order to help the researcher in proposing some solutions for Istanbul. The demographic structure of the city is always handled parallel to the development of the residences in the city. It has been investigated, what type of residences fulfilled needs of what kind of people in which social cir cumstances.X. The architect should obviously be involved in the process. And since inhabi- tance can only be considered within the environmental framework, the inhabitant should be actively involved in the planning process as well. By doing so, maximum flexibility of the design will be attained, and the produc tion and application will be that much easier. In the Last Section; a proposal by the architect is put forward. Taking social facts into account, it is aimed at founding a theoretical base for a housing planning system which will hopefully save our city from unhealthy develop ment.