Mimarlık - iletişim - dil bağlamında mimarın işine bir yaklaşım

Abstract

Fiziksel ve toplumsal bir çevre İçinde yasayan insanın bu ortam içinde olan biteni algılaması kavraması, tavır oluşturması ve bir davranış geliştirmesi iletişimsel süreçler içinde gerçekleşir. Çevreden gelen uyarımlar algı araçları aracılığıyla alınır. Gerekli sinyallere dönüştürülür beyne İletilir. Bu iletiler beyin tarafından yaşanmış yada öğrenilmiş deneyimlerle karşılaştırılır. Gerekli organlara gerekli iletiler göngerilerek davranış oluşur. Bu insan iletişimsel evreninin İç halkasını oluşturur, bu anlamda düşünmekte iletişimsel bir süreç olarak değerlendirilebilir. Kendi bedeni içindeki dengelerin kurulmasındaki iletişim sürecinin dışında diğer insanlarla, toplumla bilgi alışverişi gereği ortaya çıkar. Çünkü deneyimlerle elde edilen bilgiler blriktirilmeli, diğer İnsanlara aktarılmalıdır. El kol hareketleriyle, mimiklerle ve konuşarak düşüncesini diğer İnsanlara aktaran insan, uygarlığın gelişen evrelerinde yapay diller de geliştirmiştir. Yazı, bayrak dili, mors alfabesi, dilsiz alfabesi, dumanla haberleşme gibi İletişim türleri geliştirilmiş, günümüz kalabalık toplumlarında ise kitle iletişim araçları gelişmiş ve iletişim kavramının gündelik ve yaygın anlamını oluşturmuştur. Mimarlık kurumu ise ürettiği binalarla ve binaların tasarım ve üretim aşamasında iletişimsel problemlerle içiçedir. Tasarlanacak konuyu talep eden insanların isteklerini doğru anlayabilmekle başlayan pratiğe ilişkin problemleri, kendi düşüncelerinin tasarıma dönüşmesi, düşüncelerin organizasyonu, tasarlanmış olan imgenin kağıda yada farklı boyutlu modellere dönüştürülmesi, karşı tarafa ve inşaayı yürütecek kişilere aktarılması, binanın yapıldıktan sonra kullanımına, kentsel konumuna, toplumsal durumuna İlişkin doğru iletiler taşıması gibi boyutları giderek artan bir iletişim problematiği oluşur. 'İletişim' konusunun temel kavramları, süreçleri birinci bölümde İncelenmiştir. Mimarlıkla ilgili iletişimsel değerlendirmeler tartışmalı ve farklı yaklaşımlar içerdiğinden birinci bölüm kapsamında mimarlıkla iletişim arasında kurulan ilişki sınırlı tutulup konu kendi çerçevesinde İncelenmiş, çalışmada benimsenen yaklaşım İletişim-Mimariık başlığındaki İkinci bölüme bırakılmıştır. Her türlü iletişimin en tartışılmaz ve temel gereci dildir. İletişim ancak bir dilin varlığıyla gerçekleşebilir. İnsan iletişiminin en önemli parçası ise konuşma dilidir. Doğal ve yapay her dil Sausure' yen anlayışa göre bir göstergeler sisteminden oluşmuştur. Göstergenin 'gösteren' ve 'gösterilen' olmak üzere iki bileşeni vardır. Gösteren, göstergenin biçimi, gösterilen ise 'anlam' ı dır ve biçim ile anlam arasında kurulan ilişki nedensizdir. Göstergenin birincil anlamı 'düzanlam' (denotation), ikincil anlamları ve oluşan çağrışımlar ise yananlam' (conatation) olarak tanımlanmıştır. Dilin en önemli yapı kurucusu 'söz dizimi' ( sentagma ) dir. Sözdizimi anlam değişiklikleri yaratan bileşimlerdir. Anlam değişikliğine yol açmayan ve birbirinin yerine kullanılabilen elemanlar 'dizi' sel (paradigma) elemanları oluşturur.Bir iletişim devresinin alıcı ve verici olmak üzere iki tarafı vardır. İletiler bir iletişim kanalı aracılığıyla her İki tarafın da 'kod' unu çözebileceği ortak 'repertuar' içinden seçilen göstergeler aracılığıyla gönderilir. Elektronik, mekanik yada diğer fiziksel gereçler araya girdiğinde tüm bu araç ve gereçlerin kendi İç kodlamaları, göstergeleri de ayrıca devreye katılır ve iletişim devresi kademelenerek iletişim mekanizmasının en basit halinin sahip olduğu ilişki ve problemler katlanarak devreye katılır. İletişimin türü ne olursa olsun gönderen İle alıcının gösterge birikiminin arakesitinde gerçekleşebilir. Gösterge bilimciler açısından dil göstergesi ve kavramsal göstergeden başlayan göstergeler evreninin analizinde kullanımı olan nesnelerin direkt bilgi iletmek amacı taşımayan varlıkların iletişlmsel nitelikleri ve bu evrendeki yeri bir basamak teşkil eder. Bulunan ve önerilen çözüm, nesnelerin düz anlamının ' İşlev ' i olduğudur. Böylece kullanım nesnesi birincil olarak işlevini, ikincil olarak ise yarattığı çağrışımlarla İçinde bulunduğu toplumsal dizgeyle kullanıcısına ait iletiler taşır. Mimarlık nesnesi İse göstergebilimci İçin tam bir hesaplaşma noktasıdır. Çünkü mimarlık nesnesinin bir gösterge olarak niteliğinin ve diğer göstergeler arasındaki yerinin belirlenmesi gereklidir. Oysa mimarlık nesnesi iletişim amacıyla yapılmamıştır ( çok özel örnekler dışında ); bir bildiri olarak da eksik niyetlidir. Karşılaşılan yöntem sorunu ise mimarlık göstergesi olarak bir binanın hangi unsurlarının kabul edileceği konusundadır. Çünkü mimarlık ürünü hem kendi yapısında hemde içinde kullanım nesneleri de dahil olmak üzere bir çok unsur içermektedir. Çalışmanın esas İlgisi toplumsal İş bölümünün kendisine biçtiği rolü gerçekleştirmeye çalışan bir insan olarak mimar için iletişim, bilgi iletimi ve göstergeler kuramından kullanılabilir sonuçlar çıkarmaktır. Bu nedenle konu, mimari nesnenin göstergesel kimliğini açıklamaya çalışmak yerine, yöntem olarak mimar gibi bir dili, iletişim sistemini kullanarak bir yapıt oluşturan yazar İle mimarın zihinsel bir tasarımı somut bir ürüne dönüştürme süreçleri arasında paralellik kuran bir çerçevede İncelenmiştir. Mimar, zihinsel bir imgeyi, somutlaştırabilmek yolunda çaba gösterir. Ancak biricik sorunu estetik nesneler tasarlamak değildir. Konunun tanımlanması, verilerin ve taleplerin belirlenmesi, sırasında ciddi iletişim sorunu vardır. İnşaa edilmesi beklenen binanın tanımlanmasında, kullanıcı, müşteri, işveren gibi işin niteliğine bağlı olarak farklı şeklide adlandırılabilecek İnsanlarla ortak kavramsal bir dağarcığın varlığı gereklidir. Mimar bina kurgularken, mekan dizimi, taşıyıcı sistem dizimi, biçim dizimi, aktivrfe dizimi, yaşam biçimi dizimi, yapı elemanları dizimi, fonksiyon dizimi, doluluk-boşluk dizimi, gibi kendi mimarlık anlayışının kavramları ve değerler hiyerarşisi içinde dizimler oluşturur. Çözüm yada tasarımın zihinde oluşumundan sonra kağıt üzerinde yada modeller üzerinde başka bir anlatım dilinin kalıplarına dökülmesi gereklidir. Bu da mimarın mesleki dili, üzerinde uluslararası uzlaşım sağlanmaya çalışılan, projelendirme dilidir. Mimari projeler bir görsel göstergeler bütünüdür. İnşaa edenler ile işbirliği içinde olunan diğer uzmanlarla İletişimin temel aracıdırlar. Gerçekte iletilerinin anlaşılması en güç iletişim aracı olmalarına rağmen projeler ilgili olan tüm uzmanlara öğretildiği için bu iletişim süreci, sorunsuz bir iletişimsürecidir. Oysa yapı sahiplerinin isteklerinin anlaşılması, iletişim aracı aynı dili konuşan herkes tarafından bilinen bir dil olmasına rağmen İletişim kopukluğu yaşanan bir süreçtir. Çözümlerin ve önerilerin anlatılmasında ise karşı tarafın yabancı olduğu bir dil kullanılmaktadır. İletişimin gerçekleşmesi İçin gerekil olan ortak gösterge dağarcığı yoktur. Binanın kullanımı sırasında bina veya binalar topluluğu İle insan arasında iletişimsel bir süreç yaşanır. Tarih içinde yerleşmelerin ve kentlerin gelişimine bağlı olarak bütün içinde tek tek yapıların aldığı rol, yapıların birbirine göre konumları, değişimleri İnsanın toplum içindeki yerini, dini inançlarına İdeolojilerine bağlı olarak, insani varlıklarını da açıklayabilecek iletilere sahip olabilmektedir. Bu bakımdan anlam taşımaktadırlar. Dini yapılar, konumları, yönelişleri ile taşıdıkları anlam bakımından özel bir yere sahiptir. Çağdaş toplumlar İçin de bu yönden anlam taşıdığı ileri sürülen benzetmeler yapılmaktadır. Yerini ve konumunu bilebilme, yönünü belirleyebilirle, insan çevre iletişimsel ilişkisinde doğal olarak mimari çevrede de önemlidir. Mimari nesneler birincil olarak işlevlerine ve kullanımlarına ilişkin iletiye sahiptirler. Nasıl kullanılacaklarına ilişkin bilgi vermek durmundadırlar. İçlerinde yaşananları hikaye ederler. Algılayan kişide öznel çağrışımlar yaratırlar. Mimarın niyetli olarak yaptığı göndermeler söz konusu olabilir. Mimar yapı üretim sürecinde, konuşma, yazı, çizi ve projelerde yer alan gösterge türlerini kullanır, esas olarak da mekanların, yapı elemanlarının, binanın içinden geçen yaşantıların dizimini kurar. Mimarlık ürünü sonuç olarak bir gösterge değil göstergeler kümesidir. Mimar da göstergebilim açısından bakıldığında göstergeler kullanır ve yaratır.

Man, living in the in the physical and social environment, develops attitudes in the processes that can be consider as communicative process. Stimuli is received by the perception organs. Chancing into the signals ft is communicated to the brain. Messages is compared by the brain with past events and experiments. Necessary messages is sent to the organs and the behaviour realises. This is the first circle of the man's communicative universe; can be consider as communicative process. After getting balance of his body, it is necessary to communicate the other people. Knowledge and experiments should be collect and transfer. Talking, hand shaking, mimics are the basic ways of communication and transferring the ideas, and the artificial languages such as, Morse alphabet, flag language, sign language, writing, has been developed. In todays crowd society mass- communication has the common meaning of communication. Architect and Architecture has communicative problems when design and built buildings. Understanding demands and wishes of users, is beginning of the architectural practice. Arranging and transforming ideas to design, translating Images in mind to drawing and models, explain to users and contractors, having true massages related to usage, orientation, social and urban context of the buildings after its construction, getting greater importance whole architectural process has communicative problematic. Basic consepts and process of 'Communication' studied In the first chapter. Because of there has been several approach to architecture in terms of the concepts of communication first chapter has limited relation between architecture and communication. Language is the basic tool of communication. Communication Is possible only if there is 'language'. Most important part of the human communication is 'speach1. According to Sausure, artificial or not every 'language' is a system of 'sign'. 'Sign' has two side, 'signified' and 'signifler*. 'Signlfier' is the form' of sign and 'signified' Is the 'meaning' of sign. Initial meaning of 'sign' is defined as 'denotation'. Secondary meaning of it Is 'conatation'. 'Sentagm' Is the other basic concept of Saussure's theory whiche its combination creates chaning In meaning. 'Paradigm' is the classification of components whiche dont create difference when they combine. Mechanic, electronic and normal all communication device or process has 1wo part, 'sender' and 'receiver'. Messages is sent along a 'canal'. Both side sender and receiver have to use same language, system of sign. Communication is possible in the intersection of both side's sign 'repertoire'. Repertoire is a collection of sign that can be used. When it is added in a communecition process, all devices's own rules and codingsystem Is added to process. Environment gains complicated steped structure. From the wiew of semiotlclans, objects and are In the different categorie and It is very attractive to consider them as a 'sign' because they are not produce with the aim of communication. It Is a stage of analysing sign universe. Suggested solution is that 'object denotes Its 'function'; meanings the 'object Implies are 'conatation's. Such as the social status, personality of its user etc. Architectural object is the most challenging point of discussion on semiotics as Eco says. Because, there Is no intention to produce them to send any messages and It Is necessary to determine the place of architectural objects among the other sign and their quality as a sign. Appearing metodlcal problem to analyse architectural object is to decide what is to be accepted as architectural sign. Including artistic and usage objects a building contains alot of elements. Neither the overall form of the architectural object nor its components can be forgotten. There can be several acceptlon. External forms, internal spaces, elements such as door, window, stalrcalse, constructional components, such as coloun, beam, wall, roof, functionel elements, room, corridor, saloon, etc. all that classification categories can be analize, none of them can be neglected for a systematical analyse. In the other hand words that define all this phsycal objects's have wide variety of menlngs as a 'conceptual sign'. Basic Interest of this study Is to develop an approach from the point of wiew of an architects 'professional' performance In terms of communication, when they practice their role that given them by the society. So the study is not trying to define `architectural sign'. It Is trying to see architect as a 'performer' who wants to understand people, their needs, expectations, etc. when he or she solve problems, imagines society living, spaces and buildings getting together and their forms combining, shortly, Images whiche must be transfer onto the paper and translate to a drawn language. Analyses the subject Inthe perspective of analogy between wrighter-archltect, architecture-literature, conduction process-language. Architect Is an artist who must be struggle complicated tecnical and scientific problems, tries to realize an image In mind. But creating plastic object and designing blutuful shapes is not his or her only problem. Defining problem, collecting environmental inputs, demons of users, transferring enformation about the building, explaining its owner, sets up serious communlcational problematic. To understend each other with the all that people It Is necessary to use same language, and have the common 'repertoire'. When architect design a building he sets up a 'sentagm' of spaces, constructional system, contructionl components, materials, functions, living style, forms, etc. According to his architectural approache, concepts, value hlerarchie, he sets up a sentagm. After the image appear in mind, second step begins, images mast be translate another narration language; drawings, projects, models, computer images and animations etc. Drawings and projects are the architects professional languages. Their sign and symbols are international. Drawings are cosist of visual signs. They are the basic tools of the communication between architect and contructors, specilists. Although their messages really sophisticatiated, they are the communicationdevices without problems, because specialists also educated using that language. However, understanding demands of the owners is difficult. Although using language most common communication is no stronger, because language (speach,wright1ns) is common but concepts are different. When suggestions explain, language (drawing, projects) is coplately unrecoganlzable. After construction, building Itself send some messages to people. This massages are on usage of building. Enterances, changig levels vertically, sirculation, finding way etc. are the exemples of the building communicates witw people. Analysing progress of architecture and Cities in the history shows us that roles of individual buildings, chancing their places, can be relaeted with each other in the religious and Ideological context and buildings can be send messages to man about their social situation even messages about their 'existance'. Religious, official and social buildings have greater Importance In terms of communication. That kind of analogies can be suggested for the contemprary society and cities. Architectural objects initial meanings are their functions like other objects. They must send messages about their functions. They tells us storyles about the life live in. They creates subjective inspirations. Architects could be intended to send a message or to remind a concept or an event. Architect in the design, construction, after built processes, uses spoken, written, drawn, visual and sound images and sign, basicly sets up sentagm of space, constructional, structural elements and the life style. As a result architectural 'product, 'object is not a sign, a collection of signs and the architect is a user and creator of signs in terms of semiotics.