Beethoven`in yaylı çalgılar dörtlüleri

Abstract

ÖZET Bu tezde, Beethoven'in (senfonileri ve piyano sonatlarıyla birlikte) en önemli yapıtlarını içeren bir müzik türü, yaylı çalgılar dörtlüleri, ele alınacaktır. Müzik sanatını `orkestra müziği`nin ideallerini yücelten bir alan olarak gören `kültürel evrimci` bakış açısının tersine, Beethoven'in yaylı çalgılar dörtlüleri `küçük güzeldir` estetiği üzerine kurulmuş ayrı bir dünyadır. Bu dünyanın içinde, birbirinden bağımsız ayrı yönelişler de gözlenebilir. Beethoven, yaylı çalgılar dörtlüsü ortamını, merak ettiği çeşitli yenilikleri denemek için kullanmıştı. Bu yüzden, XXI. yy.a girildiği şu günlerde, birbirini dışlayan estetik eğilimler olarak bilinen bazı yönelişleri, bu repertuarda, yanyana görebilmekteyiz. Birinci kavram olarak sunulan `genişlemecin beş ayrı yönelişi gözlemlenmiştir: a) hacim genişlemesi, b) anlatım genişlemesi, c) doku-zaman genişlemesi (yalınlaşma), d) minimalist genişleme, e) dekonstrüktivist genişleme. İkinci kavram, yani `concertato ilkesi` ise, dış partilerin kutuplaştığı dokularla, karşıtlıkların dramatik işlenişi ile, bireysel pathos'a tanınan öncelikle, Beethoven'in yaylı çalgılar dörtlüleri için yazığı repertuarda temel bir rol oynamıştır. Yaylı çalgılar dörtlüsü, küçük bir toplulukla müzik yapılan bir ortam olması bakımından, concertato ilkesinin yaşayacağı en uygun alanı oluşturmaktadır. Beethoven'in sosyo-politik ve sosyo-kültürel kimliğinin kıta Avrupasında o sıralar çok güçlü olan `üniter`lik idealine değil de, Victoria dönemi Britanya İmparatorluğunda benimsenen çok kültürlülük kavramına daha yakın olduğu izlenimi uyanmaktadır. Beethoven'in sanatındaki çok-yönelişlilik, acaba, bu bağlamda değerlendirilebilir mi?

SUMMARY This thesis is a study of Beethoven's string quartets that contain some of his most important works- alongside with his symphonies and piano sonatas. Contrary to the `cultural evolutionist` point of view that sees the art of music as a field dedicated to the ideals of orchestral music, Beethoven's string quartets are a world apart, based on the esthetics of `small is beautiful.` Moreover, independent, unrelated orientations can be observed within that world. Beethoven had used the medium of the string quartet to probe some innovative ideas he was curious about. As a result of this, we can run across some orientations that we, in this day and age when the 21st century is near, think belong to mutually exclusive esthetic tendencies. `Enlargement,` first of the two main concepts used in analyzing the works, was observed to have five different orientations: a) enlargement in volume, b) enlargement in expression c) enlargement in texture and time (simplification), d) minimalist-type enlargement, e) deconstructivisytype enlargement. The `concertato principle,` second concept used, is also plays a fundamental role in Beethoven's string quartet repertoire through polarized textures, the dramatic handling of contrasts, and the priority given to human pathos. Altogether, the string quartet, being a medium allowing great music-making with a small ensemble, provides the most appropriate habitat where the concertato principle can flourish. One easily gets the impression that Beethoven's socio-political and socio-cultural identity was not so much marked by the ideal of unitarianism, prominent in continental Europe around his lifetime, as it was by themulticultural concepts adopted by the British Empire of the Victorian era. One wonderl if the multi-orientation concept in Beethoven's art could be assessed in this context.