Kentsel koruma planlarına ekonomik açıdan uygulanabilirliği ve uygulama sırasında plancının üstlenmesi gereken yol

Abstract

ÖZET Kentsel koruma çalışmalarının uygulama sürecinde karşılaşılan güçlükler, `nasıl koruma` sorusunu sürekli gündemde tutmaktadır. Bu sorunun yanıtı planlama ve uygulama süreçlerinde gerekli ekonomik analizlerin, iyi yorumlanmasıyla alınabilecektir. Genel anlamda ülke ölçeğinden başlayarak, hazırlanan plan detaylarının fizibilite raporlarına kadar geniş bir alanda araştırmaya gereksinim duyulan konuya açıklık getirmek için yapılan çalışma; bundan sonra yapılacak olan kentsel koruma planlarının uygulanabilirliğini arttırmada kullanılabilecek kriterleri, planlama politikaları ve araçlarım ortaya koyabilmek ve plancının özellikle uygulama sürecindeki rolünü net olarak belirleyebilmek amacıyla yapılmıştır. Bu kriter, planlama politika ve araçları şöyle sıralanabilir,. Tarihi dokunun tahrip kronolojisi incelendiğinde, serbest piyasa ekonomisi uygulamasının bu süreci hızlandırdığı görülmektedir.. Türkiye'de alınan genel ekonomik kararların tarihi dokuya etkisi olumsuz yönde olmuştur.. Kentsel koruma planlarıyla mülkiyette kaybedilen ekonomik fayda, kamu tararından sosyal fayda ile dengelenmeye çalışılsa da, bu durum serbest piyasa ekonomisi içerisinde özel sektör tarafından kabul edilemez. İlgili mal sahiplerinin ekonomik zararı karşılanmadıkça, uygulanabilirlik arttırılamayacaktır.. Kentsel rantın taşınabilir imar hakları yoluyla dengeli dağılımı ve arsa spekülasyonunun engellenmesi ile tahrip süreci yavaşlayabilecektir.. Konuyla ilgili yasaların yetersizliğinden çok, çalıştırılamadığı sonucuna varılmıştır.. Devlet doğrudan yada dolaylı yoldan parasal, teşvik edici politikaları oluşturduğunda, örgütlenme, organizasyon ve eğitim konularında gerekenleri yerine getirdiğinde kentsel koruma planlarının uygulanabilirliği artacaktır.. Belediyeler, konuyla ilgili yetki ve görevleri açıkça belirlendikten ve genişletildikten sonra, üstlerinde bir denetim mekanizmasının da işlemesi şartı ile olumlu katkılarda bulunabilirler.. Vakıfların, derneklerin ve önel sektörün katkılarını kolaylaştıracak yönde yapılacak yasal düzenlemeler, inşaat sektörüne yapılacak bazı müdahaleler uygulanabilirliği arttıracaktır. Tek yapı ölçeğinde yapılan onarım çalışmaları, inşaat sektörü içinde yeni bir kol olarak teşvik edilebilir.. Planlama ve uygulama çalışmaları konumlarına göre, turizm, toplu konut ve kooperatiflerle ilişkilendirilip, taşınabilir imar haklarıyla desteklendiğinde, uygulanabilirliği arttırıcı parasal kaynaklar oldukça genişleyecektir.. Planın kesin ekonomik hedeflerinin ve bir bütçesinin olması, ütopik olmaktan çıkması için şarttır.. İlgili kamusal organların yanı sıra, yerel bir örgütlenme modeline gidilmesi, bu örgüt içerisinde etkilenen ve etkileyen bütün kişi, kurum ve kuruluşların yer alması, plancının başkanlığında disiplinler arası bir danışma mekanizmasının bu örgüte teknik ve bilimsel desteği vermesiyle, koruma süreci hızlanacak ve parasal kaynaklar etkin bir şekilde zorlanacaktır.. Plancı, plan yürürlükte olduğu sürece savunucusu konumunda olmalıdır.

ABSTRACT At the applieation period of city renewal and preservation works, `How fo protecf' is the most difficult question to be sorved. The answer of this question can be found in the economic analyses of planning and application, These analyses should be commented carefully from the country _macro scale_ to the details of the plan _micro scale_. T® create criteria, planning policies and planning means for the planning and application periods will be necessary far the followmg works. And the planner should take his place in these periods, especially in the applicaüon period clearly. Some of the common criterias, planning policies and means are given below;.When you research the destnıction chronology of the uıban historical cites in Turkey, it's clear that free marketing economj increased the speed of destruction..The macro economic decisions in Turkey always affected the historical urban cites negatively..The govemment tries to neutre the Jost economical uses with the social uses but if these lost economical uses aren't covered, the applicativeness can't be increased..The distribution of the urban rents in balance and the obstruction of the land speculation in urban historical çite areas will decrease the speed of destruction..The laws about preservation aren't insufficient in Turkey but they aren't worked effectivery..The govemment should create policies Hke directry and/or indirectry financial aids, creditSjOrganisarions and formation for the preservation of cites..The authorities and duties of the municipalities should be clearly determined and enlarged..Ali the interested foundations, associafûns and the special enferprises should be encouraged with the reorganised laws and the interferences to the free marketing economy..Planning and application works should be related with tourism, social housing and co-operative housing subjects. So that the financial sources vvill increase..The plan should have certain economical aims and tfae budget, for not to be onry an utopic idea..Ih the planning and application periods, in addition to the publicy organs, there should be a tacal organ in the planning area, becoming from the affected and affective groups and also there should be a multi-dicipüner adviser organ with the leadership of Ihe planner. So that the preservation period wül be faster and the sources can be effectivery used..The planner should deiend the preservation plan till the end of its period.