Kentsel tasarım ve kentsel sanat ilişkisi

Abstract

ÖZET Bu araştırmada kentsel mekana biçim veren iki önemli unsurun; kentsel tasarım ve kentsel sanatın, planlama disiplini içerisinde üstlendikleri roller ve mekanı tanımlarken kullandıkları ortak dil üzerinde durulacaktır. Birinci bölümde tasarım kavramının tanımlanması ve tasarım sürecinin bir düşünce sistematiği olarak açıklanması amaçlanmıştır. Bu şekilde tasarlama eyleminin sadece görsel bir yapı üretmenin ötesinde kavramsal boyutunun ne derece zengin bir içeriğe sahip olduğu açıklanacaktır. Kentsel tasarım ve kentsel sanatın birbirleriyle kurdukları tamamlayıcı ilişkinin açıklanabilmesi için, önce temel bileşenleri olan tasarlama eylemi ele alınacaktır. Bunun için önce tasarımın tanımı, ve farklı disiplinlerden tasarımcıların yorumlarına değinilecek ve bir kaç temel, tasarım modeli, tasarım sürecini ve sistematiğini açıklamak amacıyla tanımlanacaktır. İkinci bölümde, daha önce tanımlanmış olan tasarım sürecinde, kentsel tasarım ve kentsel sanatın yeri ve kent ile olan ilişkileri belirlenecektir. Bu amaçla önce tasarım sürecine konu olan kent kavramı tanımlanarak, kentin bir sosyo-kültürel bütün olduğu belirlenecektir. Daha sonraki alt başlıkta ise kent kavramını yaratan tasarım süreci makrodan mikroya, tanımlanarak kentin bir bütün halinde algılanmasını sağlayan planlama - tasarım - sanat hiyerarşisi ve bu kurgu içerisinde tasarım ve sanatın yeri belirlenecektir. İkinci bölümün ikinci alt başlığında yukarıda belirlenen kentsel kurgunun oluşum sürecinde kentsel tasarım ve sanat, uygulayıcının kimliği, ölçek ve amaç kriterlerine göre karşılaştırmalı olarak tanımlanacaktır.Üçüncü bölümde tarihsel gelişim süreci içerisinde kentsel tasarım ve kentsel sanatın etkileşimi tarih öncesi dönemden başlayarak yirminci yüzyılın ilk yarısına kadar, yerleşme karakteristiklerinin tanımlanması ile kentsel strüktür içerinde mimari ve sanat etkileşimi incelenecektir. Üçüncü bölümde, daha sonraki bölümde kentsel tasarım ile olan ilişkisi ve tamamlayıcı rolü, örneklerle netleştirilecek olan kentsel sanat; çağdaş anlamı ile tanımlanarak, ilkeleri, yapısı ve anlamı belirlenecektir. Kentsel sanatın görsel bildirişime dayalı plastisitesi ve taşıdığı diğer kavramsal bildirişimler, kentsel sanatın, kent üzerindeki rolünün tanımlanmasında bir yöntem olarak, göstergebilimin kullanılması gereğini beraberinde getirmektedir. Kentsel sanat kenti, başlı başına bir bildirişim ortamı olarak ele almaktadır. Bu bildirşîm ortamı (kent) daha önceki bölümlerde tasarım sürecinde tanımlanmış, kentsel tasarım ve sanatın, onun kurgulanmasındaki yeri ve önemi belirlenmiştir. Bu bölümde ise kentsel sanatın, özneyi (kenti) yorumlayışı göstergebilimsei bir metotla görselleştirilecektir. Bunun için öncelikle göstergebilim dili ve yapısı tanımlanacaktır. Göstergebilimin ortaya çıkışı, kriterleri, göstergebilime yaklaşımlar tanımlandıktan sonra, kent olgusuna göstergebilimisel yaklaşımlar irdelenecektir. Kentsel sanatın ürünü olan `biçimin göstergebilimsei anlamlan belirlenerek kent içindeki rolü tanımlanacaktır. Olarak bir fikir üretme süreci olan tasarımın, kentsel ortamda mekan oluşturma kaygısı ile ürettiği ortamların ancak kentsel sanat ürününün bu ortamı, mekanı tanımlaması ile yaşam kazandığı savı örneklerle desteklenecektir.