Endüstri ürünleri tasarımında biçim belirleyici faktörler ve biçim belirleyicilerin biçim değişimleri ve ürün farklılaştırması açısından kullanılabilmesine yönelik bir model önerisi

Abstract

ÖZET Endüstri ürünlerinin, formlarını belirleyen faktörlerin araştırılmasını ve endüstri ürünlerinin bu belirleyicilere göre ne tür bağıntılarla biçimlenebileceğim ele alarak bir sentez oluşturmayı amaçlayan bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, biçim kavramına ulaşabilmek için `biçim` kavram ve teriminin çeşitli dillerdeki karşılık ve kullanımları ile benzer ve sıkça karıştırılan yan terimlerin bir araştırmasına yer verilmiştir. Ayrıca `biçimin` nesnel karşılığına giriş olarak, doğa biçimleri, biçimleyici faktör ve süreçleri ele alınmıştır. Yine aynı bölümde son olarak endüstri ürünlerine `bitki biçimbilimsel` bir bakış açısıyla, biçime algısal bir yaklaşıma yer verilmiştir. ikinci bölümde, endüstri ürürderinin biçimlerini belirleyen faktörler yer almaktadır. Bu faktörlerden, form oluşumunda doğrudan belirleyici en önemli faktör olarak kabul ettiğimiz ikisine ayrıntılı olarak yer verdik. Bu bölümde sözü edilen belirleyiciler smıflandırılmış ve özellikle `dış belirleyiciler` ile `biçimleme araçları` olmak üzere iki guruba ayrılmıştır. Bunların ürünlere etkisi mümkün olduğunca ayrmtılandırılmış başlıklarla ve şematik örneklemelerle incelenirken, geçmiş ve günümüz endüstri ürünlerinin biçimlendirilmesindeki bazı temel ilke ve görüşlerin açıklamalarına da yer verilmiştir. Ardından çalışmamızın amacı doğrultusunda önemli gördüğümüz bazı ürün biçim belirleyici faktörler ayrıca ayrıntılı olarak incelenmiştir. Sonuç bölümünde, birinci ve ikinci bölümde elde edilen değerlerle bir sentez oluşturulmaya çalışılmıştır. Biçim belirleyici faktörlerden yapı ve işlevin biçimle kurdukları bağıntılar vurgulanmış, belirleyici faktörlerin birbirine göre üstünlüklerinin oluşturduğu bağıntılar jçeşitliliğinin yeni bir form filozofisi oluşturabileceği varsayılmıştır. IV

ZUSAMMENFASSUNG Diese Arbeit, die die Untersuchung der formgebenden Faktoren von Industrie Produkten und das Bilden einer Synthese mit der Untersuchung von Industrie Produkten, die in welcher Relationen unter den EinfluB diesen den formgegeben werden können, zielsetzt, besteht aus drei Abschnitten. Im ersten Kapitel werden die gebrauchlichen Ausdriicke fur das Wort `Form` in verschiedenen Sprachen untersucht, um zu einem allgemeinen Begriff des Wortes `Form` zu gelangen. Für eine objektive Entsprechung werden zur Einfiihrung zusatzlich die Naturformen und die formgebenden Faktoren bzw. Prozesse untersucht. Zuletzt wird die Form nach einem bio- morphologischen Bhck auf eine wahrnehmungsorientierte Betrachtungsweise diskutiert. Im zweiten Kapitel werden die formbestimmenden Faktoren fur die Industrie-produkte aufgefiihrt. Unter diesen Faktoren werden zwei als die die Form unmittelbar bestimmenden herausgestellt und ausfiihrlich behandelt. Diese bestimmenden Faktoren werden klassifiziert und in zwei Gruppen, nâhmlich als `âusere Faktoren` und `Formgebungsmittel` zusammen gefaBt. Bei der Untersuchung des Einflusses dieser Faktoren auf die Produkte werden aussagekrâftige Überschriften und skizzenhafte Beispiele gewahlt, und zur Erklârung wird es auch zu den bei der Formung der früheren und heutigen Industrieprodukten geltenden Grundsâtzen und Aussichten slattgegeben. Darauf folgt eine detaillierte Auswertung einiger formbestimmenden Faktoren, die als wichtigst erachtet werden. Das letzte Kapitel strebt eine Synthese der Ergebnisse der beiden vorangehenden Kapitel an. Die Relationen zwischen der Form und den beiden formbestimmenden Faktoren, nâhmlich der Straktur und der Funktion, werden hervorgehoben. Es wurde vorausgesetzt, dafi aus der Vielfâltigkeit dieser Relationen hinsichtlich ihrer gegenseitigen Überlegenheit eine Formphilosophie entstehen kann. V