Yüksek binalarda tübüler taşıyıcı sistemler ve uygulama örnekleri

Abstract

ÖZET Bu çalışmada çok katlı yüksek binalarda kullanılan taşıyıcı sistemlerden tübüler sistemler ele alınmıştır. Ülkemizde birkaç örnek dışında (Mertim ve İş Bankası Genel Müdürlük Kompleksi) hiç kullanılmamış ve özellikleri diğer taşıyıcı sistemlere göre pek bilinmeyen tübüler sistemlerin, yüksek bina taşıyıcı sistemleri arasındaki etkinlikleri ve ekonomiklikleri anlaşıldığında, özellikle deprem kuşağında bulunan ülkemiz için 35-40 katın üzerindeki binalarda kullanımı yaygınlaşacaktır. Bu tezin ana amacı bugüne kadar Türkiye'de bu konuda yapılan araştırmalarda pek ele alınmamış tübüler sistemleri incelemek, değerlendirmek ve daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır. Çalışmanın 1. Bölümünde `yüksek bina` kavramı açıklanmış ve yüksek binaların dünyada ve Türkiye'deki gelişimi kısaca özetlenmiştir. Bu açıklamalar yapılırken ve örnekler düzenlenirken kronolojik bir sıra takip edilmiş ve mümkün olduğunca en yüksek ve en önemli binalar örnek olarak gösterilmiştir. Tarihsel gelişim açıklanırken aynı zamanda strüktür sistemlerinin de gelişimine çeşitli örneklerle kısaca değinilmiştir. İkinci bölümde tübüler sistemlerin diğer yüksek bina taşıyıcı sistemleri ile aralarındaki fark ve benzerliklerin de açıklanabilmesi için diğer yüksek bina taşıyıcı sistemlerine de kısaca değinilmiştir. Bu bölümde ayrıca yüksek binalarda taşıyıcı sistem tasarımını etkileyen faktörler de kısaca açıklanmış ve bölüm sonunda anlatılan tüm taşıyıcı sistemlerin etkinlik açısından bir değerlendirmesi yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise tezin ana konusu olan tübüler sistemlerin tanım, çalışma şekli, sınıflandırılması, inşa yöntemleri, avantaj ve dezavantajları geniş bir biçimde açıklanmış, ve bölüm sonunda tübüler sistemlerin kendi arasında bir değerlendirmesi yapılmıştır. Bu bölümde tübüler sistemler; strüktür sistemlerine ve malzemelerine göre iki farklı şekilde sınıflandırılarak açıklanmıştır. Strüktür sistemlerine göre yapılan sınıflandırmada kullanılan malzemeden bağımsız olarak sadece sistemle ilgili bilgiler verilmiş, ancak yeri geldiğinde malzemeyle ilgili açıklamalar da yapılmıştır. Malzemeye göre sınıflandırmada ise malzemenin strüktüre etkisinin yanısıra strüktürü oluşturan elemanlar (kolonlar, kirişler, döşemeler) ve bunların yapım şekilleri kısaca açıklanmıştır. Dördüncü bölümde tübüler sistemlerle inşa edilmiş 15 binayla ilgili ayrıntılı bilgi ve değerlendirmeler verilmiştir. Bu binaların mimari ve strüktürel özellikleri, yapım teknolojileri, kullanılan malzeme özellikleri, işletim ve servis sistemleri bulunabilen bilgiler dahilinde tanıtılmış ve bu örneklerin kendi arasında bir değerlendirmesi yapılmıştır. Beşinci bölümde ise genel bir değerlendirme yapılmış ve varılan sonuçlar açıklanmıştır. Buradaki değerlendirme ağırlıklı olarak tezin konusu olan tübüler sistemleri ve bu sistemlerin günümüzde geldiği noktayı, sistemi geliştirmek için yapılan önerileri ve gelecekte yapılması düşünülen örnekleri içermektedir. Sonuç bölümünde ise tüm bu anlatılanların ışığı altında varılan sonuçlar belirtilmiştir. V