Kent mühendisliği ve şehircilik çevresinde kentsel hizmetler sisteminin değerlendirilmesine yönelik bir deneme

Abstract

Kentsel sistemi oluşturan en önemli öğelerden biri `altyapıdır`. Gerek maddi (teknik şebekeler),gerek maddi olmayan (hizmet şebekeleri) bu şebekeler kentsel sistemin düzenlenmesine katkıda bulunmaktadırlar. Şebekelerden oluşmuş bu sistem kentsel formu etkilemekte, mekandaki değişik noktalarla bağlantıları sağlamakta, bulundukları mekanla karşılıklı etkileşim oluşturmakta ve bir `network kenti` meydana getirmektedir. Şebekeler bir ülkenin, bir bölgenin, bir kentin çekiciliğini arttırarak, ekonomik ve sosyal bağlantıları desteklemekte ve önemli ölçeklerde verimliliğe neden olmaktadırlar. Diğer bir yandan, kentsel şebeke mantığının `teknik` ve `idari` olarak çift yönlü düşünülmesi de kentsel mekanı etkilemekte, kent yönetiminin politik-idari boyutu ile şebekelerin tekno-ekonomik boyutu büyük sorunlara neden olmaktadır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde şebekelere salt teknik bileşen olarak bakılması ve kesin olarak teknolojik bir tanımlamayla yaklaşılması söz konusu olduğundan şebekeler ve şehircilik arasında eklemlenme ve bütünleşme mümkün olamamaktadır. Oysa gelişmiş olan ülkelerde şebekelerin ekonomik, sosyal, kültürel ve politik bağlantılardan ayrı tutulamayacağı anlaşılmış, şebekelerin kentsel verileri oluşturan tüm bu faktörlerle olan eklemlenme ve bütünleşmesinin `kent mühendisliği` ile gerçekleşeceği bu ülkelerce kabul edilmiş durumdadır. Kent mühendisliğiyle birlikte şebekelere geniş anlamda `kurumsal ` bir tanımlama getirilmiş, uzun bir süreden beri altyapı donatılarının `teknik bir verisi `olarak değerlendirilen `şebeke` sözcüğü artık bir `örgütlenme `sorunu haline gelmiştir. Bu araştırmanın amacı İstanbul' da yer alan içme suyu ve atık su şebekelerinin sorunlarını ortaya koyarak, kent mühendisliği çerçevesinde önerilerin geliştirilmesidir. Araştırma 4 bölümden oluşmaktadır: 1. Bölüm : Giriş ve temel kavramlar 2.Bölüm : Yeni bir yaklaşım (Kent mühendisliği) 3. Bölüm : Yeni yaklaşım çerçevesinde yapılan analiz ve sentez 4.Bölüm : Sonuç ve önerilerBirinci bölümün giriş kısmında İstanbul'da yer alan kentsel şebekelerin sorunlarını oluşturan faktörler ele alınmıştır. Temel kavramlarda ise kent-şebeke-sistem-insan ve mekan ilişkileri, şebekelerin sınıflandırılması ve gelişme modeli, kent planlama ve kentsel tasarımda şebekelerin yeri konularına yer verilmiştir. İkinci bölümde, kentlerde şebeke gelişiminden başlanarak, kent mühendisliği alanındaki çalışmalar, deneyimler, araştırma konulan, eğitim, kent yönetimi ve kent mühendisliğinin eklemlenmesi...gibi konular ele alınarak, bu yeni yaklaşım çerçevesinde değerlendirmelere gidilmiştir. Üçüncü bölümde, İstanbul ve Paris kentlerindeki içme suyu ve atık su şebekesi kent planlama çerçevesinde, `şebeke-şehircilik` ilişkileri dikkate alınarak analiz edilmiştir.Bu analizin sonucunda İstanbul kentinde şebeke-şehircilik eklemlenmesi ve bütünleşmesi olmadığı saptanmıştır. Dördüncü ve son bölümde, tüm ülkede ve İstanbul'da `kent mühendisliği` ve `kent` in değişik bakış açılarından yola çıkılarak, her ikisi arasındaki ilişkileri oluşturmak ve geliştirmek amacıyla bir program oluşturma yolunda öneriler ve modeller geliştirilmiştir.

L'un des principaux elements qui forme le systKme urbain est `1' infrastructure`. Etant materielle ou immaterielle selon les reseaux, elle participe â la regulation du systKme urbain. Le systeme forme par les reseaux a des consequences sur la forme urbaine, assure les connexions entre les differents points de l'espace, interagissent avec les espaces dans lesquels ils s'inscrivent et cree une `network city`. En augmentant la concurrence sociale et l'attirance d'un pays, d'une region, d'une ville; les reseaux etançonnent les relations economiques, sociales, politiques, culturelles et donnent lieu a des rendements d'echelle importants. D 'autre part la double logique du reseau urbain `reseau technique` et `appareil administratif `, affecte l'espace urbain et la dimension politico-administrative de la maitrise urbaine et la dimension technico-economique des reseaux posent des grands problKmes. Surtout dans des pays en developpement les reseaux sont reduits a leur seul composant technique et ils sont defini dans une stricte definition technologique. C'est pour cette raison 1' articulation et l'integration des reseaux avec l'urbanisme ne sont pas realisees. Tandis que les pays en voie de developpement ont tres bien compris que les reseaux ne peuvent pas etre isoles d'un contexte economique, social, culturel, politique et que 1'articulation et l'integration avec les donnees urbains peuvent etre realisees avec `le genie urbain`. Avec `le genie urbain ` les reseaux sont definis de nouveau dans une definition institutionelle elargie.Le mot ` reseau` considere depuis longtemps comme une donnee caracteristique de tous les equipements d' infrastructures, devient un questionnement organisationnel. L'objectif de cette etude est de faire reveler les problemes des reseaux urbains (les reseaux d'approvisionnement en eau et les reseaux d'assainissement) a Istanbul et de developper des propositions dans le cadre du genie urbain.Les phases de cette etude sont les suivants : 1 ere Partie : Introduction et notions de base 2 erne Partie : Une nouvelle approche (Genie urbain) 3 eme Partie : Analyse et syntese dans le cadre de la nouvelle approche 4 erne Partie : Conclusion et propositions A l'introduction, on a defini les facteurs de la problematique des reseaux urbains â İstanbul. Les notions de base sont formes par des themes suivants; Les relations entre urbain- reseau-systeme-homme et espace, le modele de developpement et la classification des reseaux urbains, la place des reseaux urbains dans la planification et dans l'amenagement urbain. Au 2 eme chapitre en commençant par le developpement des reseaux dans les villes, on a vise a traiter; les objectifs, les travaux commandes, les experimentations, les innovations, les programmes de recherche, l'enseignement et l'articulation de la maitrise urbaine et du genie urbain. Au 3 erne chapitre, les reseaux d'eau et d'assainissement a Istanbul et â Paris sont etudies dans le cadre de la planification urbaine avec les relations `des reseaux et d'urbanisme`. A la fin de cette etude le manque d'articulation et d'integration des reseaux avec Furbanisme est constate pour la ville d'İstanbul. Enfin dans le 4 erne et dernier chapitre, un ensemble de propositions et modeles sont developpes dans une hierarchie pour fonder un programme de recherche destine a fonder, a elargir les rapports entre le `Genie urbain` et les differentes perspectives d'apprehension de `l'urbain` dans tout le pays et dans la ville d'İstanbul.