Bursa hamamlarının yapısal, çevresel, işlevsel sorunları ve çözüm önerileri

Abstract

Çalışmanın konusu, Bursa tarihi kent dokusu içinde ağırlıklı olarak 14. ve 15. yüzyılda inşa edilmiş, halka açık hamam ve kaplıca yapılarının incelenmesi; mevcut yapısal, çevresel ve işlevsel sorunlarının ortaya konularak çözümlerinin araştırılmasıdır. Birinci bölüm giriştir. Konu seçiminin sebepleri ve çalışma yöntemi açıklanmıştır. İkinci bölümde, yıkanma geleneği ve hamam kültürünün uluslararası etkileşimlerle gelişmesi ve sosyal yaşam içindeki yeri, ilk çağlardan Osmanlı dönemine kadar kabaca anlatılmış, Osmanlı hamamının şehir içindeki konumu, mekansal kurgusu ve özellikleri genel olarak açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, Türk hamam mimarisinin Osmanlı dönemindeki mekansal ve yapısal gelişimi mimari devirlerine göre örneklerle ortaya konulmuştur. Dördüncü bölümde, Bursa şehir merkezindeki halk hamamlarının genel özellikleri ve kent dokusu içindeki konumları açıklandıktan sonra; külliye hamamları, çarşı hamamları, mahalle hamamları ve kaplıcalar, kronolojik sırayla tek tek ele alınarak tanımlanmıştır. Her bir hamamın; kimliğinin, genel özelliklerinin, geçirdiği onarımların, yapının ve çevresinin bugünkü durumunun belirtildiği bilgi fişleri oluşturulmuştur. Bu veriler fotoğraflarla ve elde edilebildiği kadarıyla plan, kesit, görünüş çizimleriyle desteklenmiştir. Beşinci bölümde, hamam yapılarını tehdit eden yıpranma türleri ve nedenleri araştırılımış, elde edilen veriler ışığında yapıların sorunları genel olarak özetlenmiştir. Altıncı bölümde, tespit edilen yapısal, çevresel, ekonomik ve işlevsel sorunlara yönelik çözümler önerilerek genel bir bakış sağlamak amacıyla, incelenen Bursa hamamlarının yıpranma türleri, nedenleri ve çözümleri bir tabloda toplanmıştır. Sonuç olarak temel çözüm önerileri dile getirilmiştir.

The subject of the study is an analysis of the traditional public baths and spas built in the historic region of Bursa in 14 and 15th centuries, and is a research for the solutions of their structural, environmental, and functional problems. The first chapter is the introduction which includes the explanation of the reasons of choosing this subject and also includes an explanation of the methodology. In the second chapter, the tradition of bathing and the development of the `bath culture` with the help of the international relationships and its place in the social life from older periods to Ottomans is briefly explaned. And this chapter also includes a general explanation about the characteristics of the spaces of the Ottoman Bath and the properties of the organisation of these spaces, and also about the location of the bath buildings in the city. In the third chapter the spacial and structural development of the Turkish bath architecture in Ottoman period is explained by the examples according to the architectural periods. In the forth chapter, firstly the general characteristics of the public baths of Bursa and their placement properties in the old city region are explaned. Then the baths in the complexes, the baths in the market places, the ones in the residence regions and the spas are defined by the chronologic order. This chapter includes the informative charts. These charts include the explanations about the identities, general characteristics, the recent condition of the environment of each bath, and also include the information about the past restorations which the building had. These informations are supported with the photographs, and the drawings of plans, cross- sections and external views. In the fifth chapter, the reasons of obsolescence of the baths and the kinds of obsolence are explaned. The problems of bath buildings are summarized in this chapter. In the sixth chapter, the solutions for the exposed structural, environmental, economical, and functional problems are proposed. In order to get a general view of the subject, the kinds of obsolescence of Bursa Hamams, the reasons of obsolescence, and the solutions are listed together in a table.