Hızlı şehirleşen toplumumuzda konut mutfağının kullanıcısı ile uygunlaştırılması çalışmalarında kültürel ve sosyal değişmenin tasarımına etkisi ve Kocaeli örneği

Abstract

rv ÖZET Mevcut mutfak mekanlarımızı, hızla değişen ve gelişen günlük yaşantımıza uydurmak için yapılacak çalışmalarda kullanıcının sosyal ve kültürel alt yapısının büyük etkisi vardır. Bu alt yapı birikimi de ülkemizde bölgeden bölgeye farklılıklar göstermekte ve sonuçta birbirinden çok farklı mekan organizasyonları olarak ortaya çıkmaktadır. Uzun süreçlerin sonunda oluşan bölgesel mekan organizasyonları doğal çevre etkileri ve buna bağlı beslenme, giyinme, yaşama alışkanlıkları ile şekillenmektedir. Şekillenen tüm bu öğeler o toplumun kimliğini de yansıtmaktadır. Zaman içerisinde kullanıcının kimliğini arka plana atıp, tasarımlar yapılsa da bunlar fazla rağbet görmemişlerdir. Ekonomik nedenlerle tercih edilmek zorunda kalınsa bile, kullanıcı tarafından değişikliklere uğratıldığı da gözlenmektedir. Bu değişikliklerin nedeni ise, kullanıcının ancak kendi kimliğini yansıtan eşyalar ya da mekanlarla manevi huzuru ve moral ortamı sağlayabilmesidir. Ekonomi, eğitim ya da sağlık gibi nedenlerle doğup büyüdükleri yerleri terk etmek zorunda kalan aileler, göç ettikleri yeni bölgelerde ilk olarak barınma problemini çözmeye çalışmaktadırlar. Bu sorun halledildikten sonra da, meskenlerine ve yakın çevrelerine kendi kimliklerini kazandırmaya çalışmaktadırlar. Topraktan kopmayı kabul etmedikleri için, genellikle meyve-sebze üretimini sürdürmekte hatta besi hayvanı bile beslemektedirler. Bu aşamalarda çıkan sorunlar kendileri tarafından çoğu kez uygunsuz ya da çarpık diye ifade edebileceğimiz biçimlerde çözümlenmektedir. Çıkan sonuçlardan kendileri de memnun olmasalar da geldikleri yerdeki adetlerini ve davranışlarını devam ettirebilmek için bu duruma katlanmaktadırlar. Bir de tüm bunların yanında, hem şehirde yaşamalarından dolayı hem de zamanla kendilerinin ve çocuklarının değişen istek ve ihtiyaçları doğrultusunda yetersiz kalan mutfakları da özellikle kadınların evdeki zamanlarının çoğunu geçirdikleri mekan olmasına rağmen işlevini görememektedir. Bu saptamalardan yola çıkılarak hazırlanan bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde kültür, sosyal değişim ve mekan kavramları ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. Kültür mekan ilişkilerinin gelişimi, kültür değişimlerini saptamak amacıyla kültürel, sosyal ve mekansal veriler belirlenmektedir.İkinci bölümde, ilk konut mekanlarımızın ve mutfağımızın tarihsel gelişimi, yemek kültürümüz, mutfağımızdaki değişimin nedenleri ve bunların aile yaşamına etkileri ile teze inceleme alam olarak seçilen Kocaeli yerleşiminin göç aldığı yörelerin mutfak mekanları, kültür ve davranışlarına göre belirlenen farklılaşmalar anlatılmıştır. Üçüncü bölümde konuya yönelik elde edilen örnekler, anket çalışmaları ile tanıtılmaya çalışılmış ve mekanların mevcut kurgusuyla insan ilişkileri irdelenmiştir. Fonksiyonel açıdan eskiyen ya da yetersiz kalan bölümler için de kullanıcısının kültürel ve sosyal yapısı ışığında, istek ve ihtiyaçlarından yararlanarak uygunlaştırma çalışmaları yapılmıştır. Tezde savunulan varsayımların, Kocaeli bölgesine göçen aileler için ne ölçüde doğru olduğu da bu bölümde anket sorulan ile saptanmaktadır. Dördüncü bölümde ise tezde varılan sonuç ve öneriler belirtilmektedir.

VI SUMMARY Social and cultural background of user effects the present kitchen spaces which are developing and changeable according to user daily life. These social and cultural background are changeable in our country in different district. Territorial space organisations are becoming with different habitations which are daily life, effect of nature, eating habitations, clothing habitation etc. All of these habitations are decelerating openly community identity. By the time some of designers are not interested in community or user identity. Although some user prefer these kind of designs, they are changing some point of designs according to their habitation and their identity. Because they are much more comfortable with their living style and habitation that's why these kind of designs are not successful. Nowadays some people leave their country because of economical reason, health problems or educational insufficiency. After migration, they are becoming face to face lots of problems, firstly they want to solve the problem which is where they can live in a new country. After solving this problem they start to change their environment according to their habitation and their identity. In that level they produce lots of problems again. They could not adopt the big city or metropolis life. For example, vegetables are grooved up in the garden by these peoples. That is not suitable for big cities life. Although they solve the problems on that way, they are not comfortable. At the same times especially kitchens loose their function with different life style and different habitations in a new country. These search is preparing on this result and it is consist of four part. In the first part; cultural, social reasons and results, space concept will be explained data are become conspicuous. In the second part; through in the history our first living spaces and kitchens developing, food culture, reasons of differences of kitchens and its effects of family life will be searching on the other hand, Kocaeli settled are chosen for searching area. In the third part; examples about the dissertation, a series of interviews and present space organisation are going to explaining. At the same time, function of space are redesign with client or user expectation. In spite of this, user social andvn cultural life and background must be keep in the view. There is also a series of interviews with migrant, from somewhere to Kocaeli settled. In the fourth part there are conclusion critics and re commendation about the dissertation.