Assos yerleşiminde turizmin gelişmesiyle yaşanan toplumsal değişimlerin mekanla etkileşimi

Abstract

XIV ÖZET Çalışma alanı olarak seçilen Assos, 1981 yılında başkanlığını Prof.Dr. Ümit Serdaroğlu'nun yaptığı kazı ekibinin çalışmalarına başlamasının ardından, sit alam ilan edilmiş, tarihi ve doğal güzelliklere sahip bir yerleşim bölgesidir. Assos hakkında yapılan tanıtım kampanyalarıyla, kazı ve onarım çalışmalarıyla, kıyı şeridinde yer alan 'eski meşe palamutu depolarının' -restorasyonuyla, bölgede ekonomik ve sosyal bir canlanma yaşanmış, buna koşut olarak da dönüşüm süreci başlamıştır. Yerleşimde yaşanan bu hareketlilik, varolan turizm potansiyelinin artmasına neden olmuştur. Ancak, yerleşimin sit alanı ilan edilmesi, benzer nitelikteki tarihi yerleşim bölgelerine göreceli olarak farklı koruma kriterleinin getirilmesine neden olmuştur. Assos yerleşimi 3 bölgeden oluşmaktadır. Bunlar: - Geçmişi 1800'lü yıllara dayanan Camikaya ve civarında oluşan eski yerleşim, Sit alam ilanından sonra genç çiftlere iskan alam oluşturmak amacıyla kurulan yeni yerleşim, - Kıyı şeridi, Bu üç bölge, mimari özellikleri ve kentsel tasarım karakteri bakımından birbirlerinden farklıdır. Kıyı şeridi, daha çok turistik işletmelerin bulunduğu bir eğlence merkezi özelliği taşımaktadır. Eski ve yeni yerleşim olarak adlandırılan bölgeler ise; daha çok konutların yer aldığı iskan alanlarıdır. Bu nedenle yapılan anket çalışmalarında, kıyı şeridinde farklı bir uygulamaya gidilmiş, ticari yapıyı belirlemek üzere 'ticaret anketleri' yapılmıştır. Eski ve yeni yerleşimde ise sosyal, kültürel ve mimari yapıyı ortaya koyan 'sosyal anket' yapılmıştır. Bölgede oluşan hareketlenmeyle birlikte, ekonomik, sosyal, kültürel ve mekansal dönüşümler yaşanmaktadır. Farklı kullanıcı gruplarının oluşması nedeniyle, bu kullanıcı gruplarının kendi yaşam biçimlerinin, kültürel yapılarının bir yansımasıXV olarak mekanlarda da değişimler ortaya çıkmıştır. Yapılan anketlerin sonucunda, öncelikle kullanıcı gruplarının niteliği ortaya konmuş, diğer gruplarla olan farklılıkları belirtilmiştir. Bu belirlemelerden sonra 3 farklı kullanıcı grubu tespit edilmiştir. Bunlar: - Eski yerleşimde yaşayan köylüler, - Dışarıdan gelerek Assos'a yerleşenler, - Yeni yerleşimde yaşayan, nisbeten daha genç köylüler, Bu grupların nitelikleri belirlendikten sonra, yaşanan mekanlar incelenerek ortaya çıkan değişimler saptanmıştır. Bu saptama, ölçek açısından değerlendirilerek, üç ayrı bölümde toplanmıştır. Bunlar:. - Konut çevre ilişkisinde ortaya çıkan değişimler, - Plan şemasında ortaya çıkan değişimler, - Malzeme ve teknoloji kullanımı açısından ortaya çıkan değişimler, Bu aynm yapıldıktan sonra, geleneksel avlu biçimlenişi, sokak dokusu, mekan oluşumu ve malzeme kullanımıyla, yeni mekansal kurgular ve kentsel oluşum karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Böylelikle yaşanan değişim sürecini incelemek ve algılamak daha da kolaylaşmıştır. Assos'ta yaşanan bu sürecin, beraberinde getirdiği olumsuzluklar ise, eski yerleşimde bulunan tarihi ve geleneksel dokuyu oluşturan evlerin teker teker satılarak el değiştirmesidir. Yeni yerleşmede yaşayan genç kuşağın, ihtiyaçlarına ve beğenilerine cevap veremez durumdaki konutlar, dışarıdan gelen kişilere oldukça yüksek fiyatlarla satılmaktadır. Köylüler, bu konutların kendi yaşam alışkanlıklarına ve ihtiyaçlarına göre düzenlenmesi konusunda oldukça bilinçsizdirler. Sit alanı olması nedeniyle, gerekli izinlerin alınması, rölöve ve restorasyon projelerinin hazırlanması için gerekli kişilerle irtibata geçmek ve tüm bu işler için belirli bir para ayırmak konusunda oldukça çaresizdirler. Çünkü köylülerin, eğitim seviyeleri, para birikimleri bu sorunları çözmek için yeterli değildir. Bu nedenle, evlerini satmak onlara göre hem daha karlı, hem de kolay bir iştir.XVI Bölgede yaşanan sorunlar tespit edilerek, bu sorunlara getirilecek çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Öncelikle sit alanı ilan edilen yerleşim yerlerinde, orada yaşayan insanların da koruma kavramı çerçevesinde bilinçlendirilmelerinin gerekliliği, yörenin özgün kültürünün de korunması gereken bir değer olduğu vb. konularda tartışma ortamı oluştulmak istenmektedir.

XV1X SUMMARY Assos, having been chosen as working area, is a settlement region with historical and natural beauty which has been announced a site area after the digging team had started its work under the leadership of Prof.Dr. Ümit Serdaroğluin 1981. Along with the promotional campaigns realized on Assos, the digging and repairing works performed, the restoration of the 'old acorn depots' situated at the coastline, the region has undergone an economical and social refreshing and at the same time a process of transformation has begun. This dynamism seen in settlement has caused an increase of a certain tourism potential. However, the fact that the settlement is a site area has resulted in its being relatively more protected in comparison to historical settlement regions of similar features. The settlement Assos consists of 3 regions. These are as follows: - The older settlement having been formed in Camikaya and in the neighbourhood, the history of which is reaching back to the 1800's. - The new settlement established in order to form an inhabiting area for young couples after the announcement of the site area. -The coastline. These three areas feature different characteristics in terms of their architectural properties and urban design. The coastline rather features the properties of an entertainment centre where many touristic establishments are situated. Whereas the regions described as older and new settlements are rather settlement areas where many dwellings are located. Therefore; in theXVI XI inquiry studies performed, a different application has been realized in the coastline and 'commercial inquiries' have been made to determine the commercial structure. Along with the activation created in the region, economical, social, cultural and space transformations have been experienced as well. Due to the formation of different user groups, there have also occured changes in the dwellings as a reflection of the own ways of living, cultural structures of these user groups. In the inquiries made, first of all the characteristics of the user groups have been determined and the difference in comparison to other groups have been mentioned. After these determinations, 3 different user groups have been determined. These groups are as follows: - village people living in the older settlement, - those coming from outside and settling down in Assos, - relatively younger village people living in the new settlement. Upon determination of the features of these groups, the dwellings where these groups live have been analysed and the space changes occuring have been determined. This establishing has been assessed in terms of scale and consists of three distinct parts. These are as follows: - Changes occuring in the relation of dwelling and environment, - Changes occuring in the plan scheme, - Changes occuring during the application of materials and technology. After this distinction has been made, the traditional courtyard Formation, the -street structure, formation of dwelling and use of materials as well asXXX changes arising have been given in comparison. Thus, it has become even easier to analyse and perceive the process of change undergone. A further negativity resulting from the process experienced in Assos is the fact that the houses constituting the historical and traditional structure existing in the older settlement are sold away one by one. The houses, which fail to meet the requirements and taste of the young generation living in the new settlement are sold to quite high prices to persons coming &om outside. The village people are quite unconscious regarding the arrangements on these dwellings according to their own living habits and requirements. Due to its being a site area, they are quite helpless in subjects such as obtaining the necessary permissions, contacting the necessary persons for the drawing of the relever and restoration projects and assigning certain funds for this purpose, because the academical levels, monetary savings of the village people are not sufficient to solve these problems. Therefore, selling their houses is a both more profitable as well as easier task for them. The problems experienced in the region have been determined and suggestions for the solution of these problems have been made. First of all, an ambience of discussion has been created in the settlement areas, being announced to be site areas, in topics, such as the necessity of making people, who are living there, gain awareness in the framework of the concept of protection, and that the culture of the region is also a value which has to be protected.