Kahramanmaraş koşullarında bazı ekmeklik buğday (T.aestivum l.) çeşitlerinde verim, fenolojik dönemler ve önemli fotosentez unsurlarının incelenmesi

Abstract

40 6.ÖZET Kahramanmaraş koşullarında, yöreye uyum sağlayabilecek yüksek verimli ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin belirlenmesi amacıyla verim, fenolojik dönemler ve önemli fotosentez unsurlarının ele alındığı bu çalışmada elde edilen sonuçlan aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür. l.Çeşitlerin vejetatif peryod gün sayılan 137 ile 145.5 gün arasında değişmiştir. Vejetatif peryod bakımından çeşitler arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli olmuş (P<0.01), vejetatif peryod en kısa Shafir, en uzun Kırkpmar çeşidinde tespit edilmiştir. 2.Tane dolum peryodu, çeşitlere göre 34.8 ile 43.8 gün arasında değişmiş ve çeşitler arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli olmuştur ( P<0.01). Tane dolum peryodu, Sham-2 çeşidinde en kısa, Panda çeşidinde en uzun olmuştur. 3.Çeşitlerin ekim-olgunlaşma süreleri 177.5 ile 184.3 gün arasında değişim göstermiş ve çeşitler arasındaki fark istatistiki olarak önemli bulunmuştur (P<0.01). Ekim-olgunlaşma süresi Barkai çeşidinde en kısa, Kırkpınar çeşidinde en uzun olmuştur. 4.Çeşitlerin tane dolum indeksleri 0.200 ile 0.250 arasında değişim göstermiş ve çeşitler arasındaki farklılıkların istatistiki olarak önemli olduğu belirlenmiştir (PO.01). Tane dolum indeksi Sham-2 çeşidinde en az, Shafir çeşidinde en fazla olmuştur. S.Çeşitlerin tane dolum oranlanmn 0.670 ile 1.060 arasında değiştiği ve aralarındaki farkların istatistiki olarak önemli olduğu belirlenmiştir (P<0.05). Tane dolum oranı Sham-4 çeşidinde en az, Çukurova-86 çeşidinde en yüksek olmuştur. 6.Tek tane ağırlığı bakımından, çeşitler arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli olmuş (PO.05) ve 27.20 ile 37.23 mg arasında değişmiştir. Tek tane ağırlığı Shafir çeşidinde en az, Çukurova-86 çeşidinde en fazla olmuştur. 7.Bayrak yaprak alanı çeşitlere göre, 32.16 ile 58.05 cm2 arasında değişmiş, çeşitler arasındaki farklılıkların istatistiki olarak önemli olduğu belirlenmiştir (PO.01). Bayrak yaprak alanı, İzmir-85 çeşidinde en az, Çukurova-86 çeşidinde en fazla olmuştur. 8.Çeşitlerin bayrak yaprak alam süreleri, 1284.0 ile 2289.0 cm2gün arasında değişmiş ve çeşitler arasındaki farklılıkların istatistiki olarak önemli olduğu anlaşılmıştır41 (P<0.01). Bayrak yaprak alanı süresi, İzmir-85 çeşidinde en az, Çukurova-86 çeşidinde en fazla olmuştur. 9.Tane verimi, çeşitlere göre 201.9 ile 432.4 kg/da arasında değişim göstermiş ve çeşitler arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur (P<0.01). Tane verimi bakımından Gemini çeşidi en az, Barkai çeşidi en yüksek değeri almıştır. 10. GDD (toplam sıcaklık ünitesi) bakımından çeşitlerin aldıkları değerler 2190 ile 2357 arasında değişmiş ve çeşitler arasındaki farklılıkların istatistiki olarak önemli olduğu görülmüştür. Barkai çeşidinin GDD'si en düşük, Kırkpınar çeşidinin GDD'si ise en yüksek olmuştur. 11. Yapılan korelasyon hesaplamaları sonucunda tane verimi ile; tane dolum peryodu (r=0.385**), tane dolum indeksi (r=0.407**), bayrak yaprak alanı (r=0.284*) ve bayrak yaprak alanı süresi (r=0.403**) arasında olumlu ve önemli ilişkiler, vejetatif peryod (r= -0.378**) arasında olumsuz ve önemli bir ilişki bulunmuştur. Vejetatif peryod ile; ekim-olgunlaşma süresi (r=0.424**) ve GDD (r=0.331**) arasındaki ilişkiler olumlu ve önemli, tane dolum peryodu (r= -0.690**), tane dolum indeksi (r= -0.803**), bayrak yaprak alanı süresi (r= -0.324*) ve tane verimi (r= - 0.378**) arasındaki ilişkiler ise olumsuz ve önemli olmuştur. Tane dolum peryodu ile; ekim-olgunlaşma süresi (r= 0.355), tane dolum indeksi (r=0. 985**), bayrak yaprak alam süresi (r=0.317*) ve tane verimi (r=0.385**) arasında olumlu ve önemli ilişkiler bulunmuştur. Ekim-olgunlaşma süresi ile GDD arasındaki ilişki (r=0.721**) olumlu ve önemli olmuştur. Tane dolum indeksi ile; bayrak yaprak alanı süresi (r=0.334**), tane verimi (r=0.407**) ve GDD (r=0.369**) arasındaki ilişkiler olumlu ve önemli olmuştur. Tane dolum oram ve tek tane ağırlığı arasında (r=0.370**), tek tane ağırlığı ve bayrak yaprak alanı arasında (r=0.284*) olumlu ve önemli ilişkiler bulunmuştur. Bayrak yaprak alanı ile; bayrak yaprak alanı süresi (r=0.938**) ve tane verimi (r=0.284*) arasındaki ilişkiler olumlu ve önemli olmuştur.

42 7. SUMMARY The aim of this field research was to determine the relationships among grain yield, phenological and photosynthetic components (flag leaf area and duration )of bread wheat varieties (Triticum aestivum L.) in Kahramanmaraş conditions.The results obtained from this research can be summarized as follows. l.The differences among the varieties for vegetative period were significant (P<0.01). The vegetative period changed from 137 to 145.5 days. Shafir and Kirkpinar had the least and highest vegetative period respectively. 2.The differences among the varieties for grain filling period were significant (PO.01). The grain filling period changed from 34.8 to 43.8 days. Sham-2 and Panda had the least and highest grain filling period respectively. 3.There were important differences among the varieties for the sowing-maturity days (P<0.01).The sowing-maturity days changed from 177.5 to 184.3 days. Barkai and Kirkpmar had the least and highest sowing-maturity days respectively. 4.The differences among the varieties for grain filling index were significant (PO.01). The grain filling index changed from 0.200 to 0.250. Sham-2 and Shafir had the least and highest grain filling index respectively. 5. The differences among the varieties for grain filling rate were significant (P<0.05). The grain filling rate changed from 0.670 to 1.060. Sham-4 and Çukurova-86 had the least and highest grain filling rate respectively. 6.The differences among the varieties for the grain weight were significant(P<0.05).The grain weight changed from 27.20 to 37.23 mg. Shafir had the lowest grain weight, while Çukurova-86 had the highset grain weight. 7. The differences among the varieties for the flag leaf area were significant (PO.01). The flag leaf area of varieties changed from 32.16 to 58.05 cm2. İzmir-85 and Çukurova-86 had the least and highest flag leaf area respectively. 8.There were important differences among the varieties for the flag leaf area duration (PO.01). The flag leaf area duration of varieties changed from 1284.0 to43 2289.0 cm2 days. Izmir-85 and Çukurova-86 had the least and highest flag leaf area duration respectively. 9.The differences among the varieties for grain yield were significant (P<0.01). The grain yield changed from 201.9 to 432.4 kg/da. Gemini and Barkai had the lowest and highest grain yield respectively. lO.There were important differences among the varieties for the GDD (growing- degree days) (P<0.01). The GDD changed from 2190 to 2357T. Barkai and Kırkpınar had the lowest and highest growing degree days respectively. 11. There were significantly positive relationships between grain yield and; grain filling period (r=0.385**), grain filling index (r=0.407**), flag leaf area (r=0.284*) and flag leaf area duration (r=0.403**). But the relationships between grain yield and; vegetative period was significantly negative(r= -0.378**). There were significantly positive relationships between vegetative period and; sowing-maturity days (r=0.424**) and GDD(growing-degree days) (r=0.331**). But the relationships between vegetative period and; grain filling period (r= -0.690**), grain filling index (r= -0.803**), flag leaf area duration (r= -0.324*)and grain yield (r= -0.378**) were significantly negative. There were significantly positive relationships between grain filling period and; sowing-maturity days (r=0.355**), grain filling index (r=0.985**), flag leaf area duration (r=0.317*) and grain yield(r=0.385**). The sowing-maturity days was positively and significantly related with GDD (growing-degree days) (r=0.721 **). There were significantly positive relationships between grain filling index and; flag leaf area duration (r=0.407**) and GDD (r=0.369**).The grain filling rate was positively and significantly related with grain weight (r=0.370**).The grain weight was positively and significantly related flag leaf area (r=0.274**).There were significantly positive relationships between flag leaf area and; flag leaf area duration (r=0.938**) and grain yield (r=0.284*).