Kahramanmaraş Merkez ilçesi ve bağlı köylerinde badem (Amygdalus communis L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine bir araştırma

Abstract

Bu çalışma, 1994 - 95 yılları arasında K.Maraş Merkez İlçesi ve bağlı köylerinde yapılmıştır. Yörede doğal olarak yetişen badem ağaçlan arasında, geç çiçeklenme ve kalite yönünden üstün özelliklere sahip tiplerin seçilmesine çalışılmıştır. Seleksiyon çalışmasının başlangıcında popülasyonda ön eleme yapılarak 405 badem tipi işaretlenmiştir, işaretlenen bu tiplerin bakım ve çevre koşullan saptanmıştır. Seleksiyonda belli kriterler temel alınarak tipler tartılı derecelendirmeye tabi tutulmuştur. Tartılı derecelendirme sonunda 14 umutlu tip seçilmiştir. Bu tiplerin içinde, tartılı derecelendirme sonucunda puanı düşük fakat iç randımanı en yüksek olan 46-17 nolu tip de seçilen tipler arasına alınmıştır. Ayrıca seçilen tiplerin tamamının pomolojik özellikleri incelenmiş ve tanımları yapılmıştır.. Bu popülasyonda, seçilen 14 tipin bazı önemli özellikleri aşağıda kısaca özetlenmiştir. Seçilen badem tiplerinde çiçeklenme 25 Şubat - 28 Mart 1995 tarihleri arasında başlamış ve 8 - 1 5 gün devam etmiştir. Ağaç şekli bakımından seçilen tiplerden 2 tipin dik-yayvan, 6 tipin yayvan ve 6 tipin de çok yayvan taç yapısına sahip oldukları saptanmıştır. Çalışma sonunda seçilen 14 badem tipinin verimleri çevrelerinde bulunan diğer badem ağaçlarıyla karşılaştırılmış ve bunların içinde; 1 tipin düşük verimli, 1 tipin orta verimli ve 12 tipin ise yüksek verimliliğe sahip olduğu saptanmıştır. Seçilen tiplerin, kabuklu meyve ağırlığı 1.310±0.180 -7.586±0.313 gr, iç badem ağırlıkları 0.666±0.018 - l.342±0.014 gr ve randımanları ise % 14.03 - 50.4 arasında değiştiği görülmektedir. Seçilen tiplerden 1 tanesinin tatı orta ve 13 tipin ise tatlı olduğu saptanmıştır. Seçilen tiplerin tümünün sunarlarının kapalı olduğu gözlenmiştir. Bir tipin çift içlilik oranı % 5 iken diğer tiplerde ise çift içlilik oranı % 0.0 dır. Sağlam iç oranı bütün tiplerde % 100 olarak saptanmıştır. Seçilen badem tiplerinde, 13 tipin taş bademler ve l tipin ise diş bademler grubunda yer aldıkları saptanmıştır. Seçilen tipler içerisinde, 1 tipin tüylü ve 13 tipin az tüylü olduğu saptanmıştır.86 İç badem kabuğunun buruşukluğu bakımından, 3 tipin buruşuk ve 1 1 tipin ise az buruşuk olduğu gözlenmiştir. Seçilen tipler içerisinde iç badem rengi bakımından, 1 tipin çok koyu, 4 tipin koyu, 5 tipin orta, 3 tipin açık ve 1 tipin çok açık renge sahip oldukları saptanmıştır.

This study was carried out in order to select for the late flowering and good quality types in almonds from natural populations in K.Maraş town and related villages during the yearsof 1994 and 1995. in the starting period of selection 405 almond types were marked, weeping and enviromental conditions of these types were determined. Types were subjected to vveight rank method on the basis of selection criteria. At the end of weight ranked method 14 types /vere selected. The type which numbered as 46-17 was placed among the selected types with lowest score in weighted rank method and highest kernel rate. Beside this pomologic characteristics of ali the selected types were invvestigated and descriptions were made. Same important properties of selected 14 types were described below. Flowering started between 25 February - 28 March in 1995 and lasted for 8 - 15 days. Tree habits of 2 types were upright - spreading, of 6 types were spreading and of 6 types were weeping. Yield of l type was low, of l type was mediunı and of 12 types were high compared with the rest of the population. Fruit weights (in shell) ranged between 1.310±0.180 g and 7.586±0.313, kernel weights between 0.666±0.018 g and 1.342± 0.014 g and kernel rate 14.03 % and 50.4 %. From selected types l of them medium-svveet and 13 of them were sweet. Ali types were excellent seal, percentage double kernel was occured % 5 in öne type but no double kernel was occured in other types and percentage of sound kernel was obtained 100 %. 13 of types represents hard fruit types and l type soft fruit type. Kernel Pubescence of l type was high and of 13 types were low. Shrivelling of the kernel of 3 types were wrinkled and of 11 types were slightly wrinkled. Kernel colour intencity of l types were extremely dark, of 4 type was dark 5 type was medium, of 3 type was light and of l types were extremely light.