Değişik rüzgar hızlarında yağan yağmur damlalarının farklı özellikteki topraklarda eğim aşağı ve eğim yukarı yönde sıçrama kayıplarına etkisi

Abstract

26 ÖZET Bu araştırma Kahramanmaraş bölgesinden alınan üç farklı özellikte toprak örneği ile yürütülmüştür. Araştırma materyali olan topraklar 8 mm'lik elekten geçirilmiş ve 30x30x15 cm boyutlarında parsellere yerleştirilerek yapay yağış uygulaması yapılmıştır. Yağış uygulaması 1 saat süre ile % 9 eğimde V0,V], V2 hızlarında eğim aşağı ve eğim yukarı yönde esen rüzgar etkisinde yapılmıştır. Yapay yağmurlayıcı damla oluşturuculu tipinde olup toprak yüzeyine 6.7m.sn lik düşme hızı ile vurarak, -1-2 22.445 j. mm /rn lik kinetik enerji aktarmaktadır. Toprak örneklerinde bünye, kil oranı, silt oranı, pH, kireç, organik madde ve suda çözünebilir toplam tuz tayinleri yapılmıştır. Yapılan hesaplara göre araştırma topraklarında % kum 82.41 - 23.94, % silt 35.13 - 9.45, % kil 40.93 - 8.14, pH 7.8 - 7.9, kireç 19.41 - 5.72, organik madde 19.43 - 0.71 ve suda çözünebilir toplam tuz yüzdesi eser - 0.090 arasında değişmektedir. Sıçrama ile meydana gelen en büyük toprak kaybı toprak tipleri içerisinde 1 nolu toprak örneğinde olmuştur. Buna neden olarakta bu toprak örneğinin kum bünyeli ( % 82.41 ) ve organik maddenin ( % 0.71 ) en düşük oluşu gösterilmiştir. 1 nolu toprak örneğinde sıçrama ile meydana gelen en büyük toprak kaybı V2=15 km/sa hızda eğim aşağı yönde esen rüzgar faktöründe olmuştur ( 88.79 gr ). En az toprak kaybı ise V0 rüzgarsız ortamda ( 66.16gr ) meydana gelmiştir. Toprak tipleri içerisinde sıçrama ile meydana gelen en az toprak kaybı 3 no Tu toprak örneğinde saptanmıştır. Buna neden olarak bu toprağın yüksek oranda organik madde içermesi ( % 19.43 ) gösterilmiştir. Bütün toprak örneklerinde eğim aşağı yönde esen rüzgar altında yapılan yağmurlamada, eğim yukarı yönde esen rüzgar altında yapılan yağmurlamaya göre sıçrama kaybı daha fazla olmuştur. Sıçrama kayıplarının dairesel dağılımı dikkate alındığında 1. sıradaki kaplarda daha fazla toprak metaryali birikirken, 2.ve 3. sıradaki kaplarda bu miktarlar daha az olmuştur.

27 SUMMARY This research was performed on three soil samples with different properties taken from arable lands in Kahramanmaraş. Soils were sieved from 8 mm sieve and placed in parcels of 30x30x15 cm. Rainfall smilations were pergormed for one hour at the wind velocity of V0, Vi and V2 at 9 % slope, both downward and upward direction. The rainfall simulator was adjusted that the velocity of the drops were 6.7 m.sn and the kinetic energy a drop transferred to the soil surface was 22.445 J.mrn'.m`2. In the soil samples Texture, pH, lime, organic matter and soluble total salt analyses were made. According to these analyses and calculations; 82.41 - 23.94 % sand ; 35.13 - 9.45 % silt ; 40.93 - 8.14 % clay ; pH 7.8 - 7.9; 19.41 - 5.72 % lime; 19.43-0.71 % organic matter and soluble total salt 0.090 - trace. The greatest total soil loss by splash occured in number 1 soil sample. As reason of this, it can be said that this soil sample has sand tetiire (82.41 % sand ) and the lowest organic matter content ( 0.71 % ). The greatest total soil loss by splash in number 1 soil sample occured. At the V2==15 kmAi wind velocity, 88.79 gr splash soil loss was found under the downward wind direction. But the lowest splash soil losses were found without wind (V0). The lowest total soils loss by splash was determined in number 3 soil sample As reason of this, it can be said that this soil sample has high organic matter content (19.43%) the splash losses found to be higher at the downward wind than the upward wind and this was true for all the soil samples Circular dispersion of splash losses from parcel was taken into consideration more soil but more less soil sample in second and third order containers.