İstanbul`daki Osmanlı Dönemi değirmenlerinin mimari açıdan incelenmesi ve Unkapanı Değirmeni`nin günümüz şartlarında değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, günümüzde yok olmaya yüz tutmuş tarihi sanayi yapıları ve bu yapılardan, özellikle değirmenler incelenmiş, bu kapsamda, 19.y.y.da İstanbul'da yapılan buharlı değirmenler ve bu değirmenlerden Unkapanı Değirmeni 'nin gönümüz koşullarına göre yeniden değerlendirilmesi için yöntem önerisinde bulunulmuştur. Belirlenen amaç doğrultusunda tezin kurgusu şu şekilde oluşturulmuştur. Birinci bölümde Avrupa'da ortaya çıkan sanayileşme olgusuna paralel olarak Osmanlı Devleti'nde başlayan sanayileşme hareketleri incelenmiş ve bu sanayileşme girişimleri içinde 19.y.y.da yapılan sanayi yapılan iki ayrı grupta ele alınmıştır. Birinci grupta 19.y.y.dan önce yapılmış olan sanayi yapılarının yeniden revize edilmesi, ikinci grupta ise yeni kurulan fabrikalar incelenmiştir. îkinci bölümde değirmenlerdeki güç kaynaklan ve değirmen mimarisini oluşturan öğeler ele alınmış, değirmenlerde kullanılan güç kaynaklarının değirmen mimarisine etkisi ve güç kaynaklarının gelişimi ile mimaride oluşan değişim anlatılmıştır. Bu kapsamda, 19.y.y.da İstanbul'da yapılan ve 1913-1915 sanayi istatistiğinde yer alan 14 adet değirmen mimari açıdan incelenmiştir. Üçüncü bölümde öncelikle, İstanbul'a gelen zahirenin ölçümü, fıyatlandırılma ve dağıtım işlerinin yapıldığı kapanın bulunduğu yer olan Unkapanı bölgesinin özellikleri ele alınmıştır. Bizans döneminden beri senelerce Unkapanı bölgesi, buğday ticaretinin yapıldığı yer olarak gelişmiş ve bu nedenle burada birçok değirmen ve fırın kurulmuştur. Bu değirmenlerin en büyüğü olan Unkapanı Değirmeninin tarihçesi de bu bölümde incelenmiştir. Unkapanı Değirmeni'nin günümüzdeki durumunun tespit ve analizleri yapılmış, değirmenin mekan, cephe, strüktür, ve malzeme özellikleri incelenmiştir. Daha sonra, Unkapanı Değirmeni' ndeki bozulmalar ve nedenleri araştırılmış ve bu bölümün sonuna bozulma tablosu eklenmiştir. Dördüncü bölümde Unkapanı Değirmeni'nin restitüsyon kararları ve projesi ele alınmıştır. Restitüsyon çalışmaları yapının yerinde yapılan incelemeler, ulaşılabilen kaynaklar ve analojik yöntemler sonucunda yapılmıştır. Restitüsyon kararları mekan, cephe, strüktür ve malzeme kararları olarak ele alınmıştır.Sonuç bölümü olan, beşinci ve son bölümde ise, Unkapanı Değirmeni 'nin tekrar hayata dönebilmesi için yapılması gerekli olan müdahaleler anlatılmıştır. Bu başlık altında, yapının çevresel verileri, mekansal kurgusu, hacmi, konumu ve özgün işlevi göz önüne alınarak, uygun bir yeniden kullanım önerisi getirilmeye çalışılmıştır.

In the fourth section, the project ant the restitution, decision of Unkapam Mill have been taken up. Restitution Studies were made by means of field survey, open sources and analogic methods. Restitution decisions were taken as space, facade, structural and material decisions. In the fifth and the last section, the decisions, necessary for the restitution and renovation of the Unkapam Mill, have been explained. By taking the environmental data of building, space speculations, location and the original function of the building into consider, suitable re-usage propasal has been tried to present. IVIn the fourth section, the project ant the restitution, decision of Unkapam Mill have been taken up. Restitution Studies were made by means of field survey, open sources and analogic methods. Restitution decisions were taken as space, facade, structural and material decisions. In the fifth and the last section, the decisions, necessary for the restitution and renovation of the Unkapam Mill, have been explained. By taking the environmental data of building, space speculations, location and the original function of the building into consider, suitable re-usage propasal has been tried to present. IV