Geleneksel Diyarbakır evlerinin korunmasına ilişkin bir yöntem araştırması

Abstract

ÖZET Bozulmaya yüz tutmuş geleneksel Diyarbakır evlerinin korunabilmesi için bir yöntem sunmayı amaçlayan tez; altı bölüm ve bunların sonuçlarının değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Geleneksel Diyarbakır evlerinin şekillenmesinde; coğrafik, topografik ve iklimsel verilerin yanında, şehrin tarihsel gelişimi içerisinde sosyal ve ekonomik yapı etken olmuştur. Şehir dokusunu sınırlayan surlar, içinde bulundurduğu sivil mimariye ait geleneksel evlerin, dar sokaklarının ve mahallelerinin şekillenmesinde önemli rol oynamıştır. Kentte evlerin planimetrik düzeni; bir avlunun etrafında yer alan yazlık, kışlık ve mevsimlik bölümlerin organizasyonundan oluşmaktadır. Planlan oluşturan mimari öğeler sosyo-ekonomik verilerle de ilişkili olarak bazı yöresel değişikliklerle birlikte Türk Evinin yapısal özelliklerini yansıtmaktadır. Geleneksel Diyarbakır evlerinin bozulma nedenleri toplumsal ve fiziksel boyutlarıyla incelendiğinde, en önemli etkenlerin, lordan kente göç ve sanayi devriminin sonucu olarak modern hayata geçiş olduğu görülmektedir. Bu nedenlere bağlı olarak geleneksel evlerde biçimsel ve yapısal boyutlarda bozulma şekilleri görülmektedir. Gelişmiş ülkelerdeki ve Türkiye'deki koruma amaçlı yasal düzenlemelerin hemen hemen aynı olmasına rağmen, Türkiye'de uygulama güçlülerinin bulunduğu gözlemlenmektedir. Sonuçta, geleneksel Diyarbakır evleri için geliştirilen koruma yöntemini; sosyo ekonomik, yasal ve kültürel önerilerden oluşan kuramsal ve bürokratik boyut, kentsel, mekansal ve yapısal değerlendirmeleriyle uygulama boyutu oluşturur. Suriçi'nde yeni yapılaşmada uyulması gerekli kurallarla da kentsel ve yapısal korumanın sürekliliği sağlanabilir. Anahtar Kelimden Konuna, Geleneksel Diyarbakır Evleri, Bozulmalar, Konuna Yasaları, Restorasyon. vn

ABSTRACT The thesis, which aimed to present a method for conservation of the traditional Diyarbakır houses that face deterioration, has six chapters and includes a conclusion contains the consequences of those chapters. The formation of the traditional Diyarbakır houses has been influenced by social and economic structures as well as geographic, topographic and climatic data. The city walls that restrict the city tissue has played a big role in the formation of traditional houses, narrow streets and the quarter that constitutes civil architecture. The planimetrik formation of the houses in the city constitutes with organization of different sections for different seasons around a courtyard. The architectural elements that forms the plans, reflect the structural peculiarities of Turkish House with some regional differences related to the socio-economic data. When the reasons for deterioration of the traditional Diyarbakır houses are investigated in social and physical dimensions, it can be seen that the most important factors are urban migration and modernization as a result of industrial revolution. As a consequence of these reasons, corruptions in formational and structural dimensions of traditional houses can be seen. Although the constitutional systems in conservation in the developed countries and Turkey are very similar, there are difficulties in application in Turkey. In conclusion, the conservation method developed for the traditional Diyarbakır houses come from the theoretical and bureaucratic dimension from socio-economic, constitutional and cultural suggestions and the practical dimension from regional, local and structural appreciations. The continuity of conservation of regional and structural in the new construction in Suriçi must be provided by the rules. Keywords: Conservation, Traditional Diyarbakır Houses, Deterioration, Conservation laws, Restoration.