Kendin yap etkinliğinin kullanıcı katılımı odaklı bir endüstri ürünleri tasarım yöntemine dönüştürülme çalışması

Abstract

ÖZET Bu çalışma, insanın günlük yaşam çevresinde yer alan endüstriye! ürünlerle bû- tünleşememesi sorunsalına bir yanıt arama çabasıdır. Bu sorunsala bir çözüm olarak, 'Kendin Yap' etkinliği, bir tasarım yöntemine dönüştürülmek üzere önerilmektedir. Taylorist üretim biçimiyle başlayan emeğin yoğun kullanımı ve vasrfsızlaştırılması, yapan ile kullanan arasındaki yakın mesafeyi giderek açmış, Fordizmin kitlesel üretim mantığı ise, bireylerin yaşamlarının aynılaştırmaya yönelten sonuçlar göstermiştir. Bireylerin istek ve ihtiyaçlarına yönelik, pazar araştırmaları doğrultusunda geliştirilen ürünler, özellikle II. Dünya Savaşı sonrası modern yaşamın yeniden yapılanma döneminde olağanüstü koşullar için bir çözüm olmakla birlikte, sonrasında müşteri tatmini sağlayamamıştır. İletişim çağında bilgisayar- destekli tasarım ve esnek üretim biçiminin Post-Endüstriyel ürünleri, kullanımda katılımcılığın ortaya çıkmasını belirleyen etilenler olmaktadır. Bu tez, insanın düşünsel yetisi, yaratıcılığı ve hayal gücünü etkinleştiren bir kullanıcı tipinin yaratılmasına yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda 'Kendin Yap', ürünlerin yapımına farklı aşamalarda kullanıcı katılımını sağlayan bir tasarım yöntemi olarak önerilmektedir. Bireysel düşünceye dayalı farklı alt kültürlerin üretim biçimine dönüşen 'Kendin Yap etkinliği', insan ve toplum odaklı bir bakış açısıyla araştırılarak, kitle üretim biçimlerinin etkileriyle gelişimi ince lenmiş, sonuçta, bir tasarım stratejisine ulaşılmıştın (1) Yeni kitlesel üretim süre cinde tasarlanıp planlanan ürün, kullanıcıya ulaştığı anda katılım başlar. (2) Sonuç ürün, kullanıcının katılım süreciyle; zanaatkarca yaptığı nesnedir. Çalışma boyunca, her bölüm kendi sonuçlarını da içerecek şekilde düzenlendi. Bu ara sonuçlarla, Kendin Yap ürünlerin ve etkinliğin durumu ve beklentileri üzerine oluşturulan görüşler özetlendi. Bütün bu ara sonuçlardan çıkarabileceğimiz, Kendin Yap etkinliğinin dönüştürülmesiyle oluşan yöntemle elde edilen ürünlerin geleceğe dönük yüzünün temel özellikleri, ilkeleri ve ürün tipleri sonuç ve öneriler bölümünde sunulmaya çalışıldı. Mimarlık, Güzel Sanatlar, Üretim Teknolojisi, Toplumbilim ve Psikoloji gibi, konuyla ilgili disiplinlere ait kavram ve terminolojilerden de yararlanan bu çalışma, dört bölümden oluşmaktadır t. Bölüm; II; Dünya savaşı sonrası, endüstri destekli 'Kendin Yap etkinliğinin' tanımı, tarihsel gelişimi; Modernist Tasarım Kitlesel Üretim ve Tüketim bağ lamlarında kendin yap ürünler ve projelerinde kullanıcı katılımının incelenmesi. 2. Bölüm; Bilgi Çağında, Post-endüstri, Yeni Zanaat üretim biçimleri ve kullanıcı-merkezli Plug-in ve Clip-on sistem tasarımı destekli 'Kendin Yap ürün' tipleri ve özelliklerinin sınıflandırılması. 3. Bölüm; Türkiye'de günlük yaşamda, endüstrileşme sürecinin belirlediği kendin yap etkinliği ve ürünlerinin değerlendirilmesi; ve bir endüstri ürünleri tasarım öntemine dönüştürülmesi. Sonuç ve Öneriler; Kendin Yap Tasarım Yöntemi, ilkeleri ve ürün tipleri.

Summary STUDY OF ' DO-IT-YOURSELF ACTIVITY BEING TRANSFORMED INTO A METHOD OF INDUSTRIAL DESIGN FOCUSED ON USER PARTICIPATION This study summarizes the effort expended when investigating for a solution to a problematic of man's disability in adapting to industrial products within the frame work of his daily life. It is proposed that this problematic can be eliminated by trans forming 'Do-it-yourself activity into a method of design. Intense usage and disqualification of labor, starting with Taylorist production man ners, has caused a perpetual opening of the gap between the producer and the user. Fordism's logic of mass production has yielded results tending to similarity of life styles of individuals. Although products developed in the direction of market re search to satisfy the personal needs and preferences of individuals were especially sufficient enough solutions within the conditions of reconstruction period of modern life, especially after the II. World War, it then failed to provide customer satisfaction. The post-industrial products of computer-aided design and the form of flexible pro duction in `the information era` are the facts determining the emergence of partici pation in use. This dissertation is aimed to assist the creation of a user type who activates his/her creativity, capability of thinking and imagination. In this content, 'Do-it-yourself is proposed as a design method providing user participation in different phases of product development. The 'do-it-yourself activity,' which has turned out to be a form of production based on the individual thoughts of different sub-cultures, has been developed in the perspective of human and society, and their development influ enced by the form of mass-production, has been examined. In the conclusion, a de sign strategy has been reached: (1) When the product, that is designed and planned during the process of a new mass-production, reaches the user, the user participa tion starts. (2) The end product is an object produced by an user using his/her skills during the participation. This study contains an introduction, three chapters and conclusion and proposals. Each chapter has its conclusion and related images and illustrations presented at the end of each chapter. Conclusion and proposals are presenting the future look into the Do-it Yourself design methodology. This study benefits from the concepts and terminology of the related disciplines such as architecture, fine arts, production technology, sociology and psychology. The summary of three chapters and conclu sions and proposals are presented below: Chapter 1 : The definition and the development of Industrial Aided Do-lt-Yourself Activity, products and user participation is investigated in perspective of Modernist Design, Mass-production, and consumption after the II. World War. Chapter 2: In information era, post-industrial new craft production forms, and user- oriented Plug-in and Clip-on system design-aided do-it-yourself product types and their classification. Chapter 3: Evaluation of do-it-yourself activity and its products determined by the industrialization process of the daily life in Turkey, and transformation of this activity into a design strategy. Conclusions and Proposals: The design method, principles and product types of 'Do-lt-Yourself activity V