Bir arkeolojik, kırsal mimari yerleşme dokusu ve sit değerleri bütünü olarak Assos (Behramkale)

Abstract

Eski çağların Troas 'ını kapsayan bugünkü adıyla Behramkale ya da Assos yerleşimi, tarihten günümüze hale gizemini ve dokusunu koruyan bölge, tarih boyunca bir sürü medeniyetleri bünyesinde barındırmıştır. Böylesine güncelliğini yitirmeyen bir yöre hakkında araştırmak ve bu konuda bir bilimsel çalışma yapmak, bölgenin gelecekte korunması açısından dikkatlerin üzerine çekilmesine katkıda bulunacaktır. Bu sayede, tarihsel kimliğinin ve dokusunun kullanıcılara doğru aktarılması halinde uygulanacak koruma yöntemlerinin sürekliliği ve başarısı sağlanacaktır. Bir bölgenin öneminin ifade edilmesi, bölgede koruma bilincinin aktarılmasında daha sağlıklı sonuçlar verecektir. Bu çalışmanın birinci bölümünde, koruma gereği üzerine tartışılmış ve korumanın düşünsel, işlevsel boyutlarına değinilmiştir. Korunacak değerlerin tanımı ve sınıflandırılması, dünyada ve Türkiye 'de tarihsel mimari değer koruma anlayışının gelişimi ile tarihsel çevre korunmasındaki yaklaşımlar bundan sonra ele alınmıştır. Bütün bu çerçevenin içinde koruma kavramının anayasadaki yeri ve tanımlarına değinilmiştir. Anayasa 'daki 2863 sayılı yasa olan Kültür ve Tabiat Varlıklarım Koruma Yasası 'na da ayrı bir başlık olarak değinilmiştir. Tartışmanın her aşamasında var olan sit kavramları daha detaylı olarak, farklı kaynaklardan alınmış bilgilerce incelenmiş ve yasal ifadesiyle birlikte temel dayanak olarak metinde sunulmuştur. Kültür Bakanlığı, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu ve Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu gibi devlet organlarının görev dağılımları üzerinde durulmuştur. Assos 'un günümüzdeki konumu ve bölgedeki yeri üzerine yapılan araştırmalardan sonra bölgenin tarihsel sürecini üzerinde durulmuştur. Arkeolojik değerler, antik yapıların tanımı, antik Assos yerleşimi; tarihsel bilgilerle, fotoğraf, kroki ve yerleşim paftalarıyla sunulmuştur. Bu bilgilerin yanında günümüzdekidurumun bize doğru yansıtılması için bölgede çeşitli fiziksel, ekonomik ve sosyal analizler yapılmıştır. Bu analizler neticesinde yörenin kimliğine uygun kararların verilmesi için gerekli alt yapının bir kısmının oluşturulduğu düşünülmektedir. Bundan sonra daha küçük ölçekte, bölgedeki mimari doku ve genel Assos yöresi konut özellikleri üzerinde araştırmalar yapılmış, buna bağlı olarak da geleneksel Assos konut tipolojisi oluşturulmuştur. Günümüz şartlarının geleneksel dokuyla ilişkileri irdelenmiş ve ileriye dönük olarak yeniden fonksiyonlandırma ve yeni yerleşim içinde topografyaya uygun gelişim gibi konular üzerinde durulmuştur. Yerleşimin bugünü, geçmişten geleceğe uzayan bir çizgi üzerinde değerlendirilerek, tarihsel bağlamı içerisinde ele alınmıştır. Bu bağlamda tarihsel bir dokuya ve kimliğe sahip böylesine bir yerleşim için günümüzde önerilen çözümler irdelenmiştir. Yasin ALTIPAT Danışman Prof.Dr.İsmet OKYAY

Assos (known as Behramkale today), a settlement placed in antique ages' Troas region, still keeps its historical settlement patterns, and somewhat 'mystified' air. It is known that Assos has housed many civilizations throughout the centuries. It is important to carry out research projects on this settlement to keep interest awake for its conservation. Also, it is vital to make the residents conscious of their settlement's historical importance to keep the conservation projects ongoing and thus achieve more permanent solutions. The first chapter of this research discusses the need for conservation, including its theoretical and functional aspects. The definition and classification of the values to be conserved; understanding and evolution of this concept in the world and in Turkey, and different appraches to historical conservation are also meant briefly. In this main frame, the legal regulations for historical conservation is discussed. The historical site concept is also meant in detail, supported with definitons from different sources, and its legal regulations. Institutions like the Ministry of Culture, General Directorate of Monuments and Museums, General Directorate of Preservation of Cultural and Historical Heritage and their mission also take place in this chapter as sub-topics. The following chapter focuses on the settlement's historical evolution. The settlement, definitions of the antique buildings, the findings of the excavations are given with illustrations and photographs. Along with the history, settlement at Assos today is also evaluated where present physical, economical and social analyses are considered. The evaluation of these analyses are expected to form a base for future preservation and conservation decisions on this settlement.VII Consequently, the settlement's architectural patterns and housing characteristics are taken into consideration and a brief housing typology is worked out. Finally, the integration of today's comfort requirements with the traditional pattern, and potentialities of reuse are discussed to achieve long-term solutions. Yasin ALTIPAT Supervisor ProfDr. İsmet OKYAY