Malatya`da yetiştirilen Hacıhaliloğlu kayısı çeşidinin beslenme durumunun belirlenmesi

Abstract

ÖZET Sinan ÇOLAK ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ MALATYA' DA YETİŞTİRİLEN HACIHALİLOĞLU KAYISI ÇEŞİDİNİN BESLENME DURUMUNUN BELİRLENMESİ Sinan ÇOLAK KSÜ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TOPRAK ANABİLİM DALI DANIŞMAN: Prof. Dr. Fecir ELİNÇ Yıl: 2001, Sayfa: 81 Jüri : Prof. Dr. Fecir ELİNÇ : Prof. Dr. Mehmet Nuri BODUR : Yrd. Doç. Dr. Mürüvvet ILGIN Bu çalışmada, Malatya yöresinde yetiştirilen Hacıhaliloğlu kayısı çeşidi ile kurulmuş olan verim çağındaki 15 kayısı bahçesinden, üç farklı derinlikten (0-20 cm, 20-40 cm ve 40-60 cm) alınmış olan toprak örneklerinin bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri belirlenmiştir. Bu bahçelerden yaklaşık 17-19 günlük aralıklarla 4 kez örneklenen ( 26-27 Mayıs, 14-15 Haziran, 5-6 Temmuz ve 26-27 Temmuz 1999) yaprak örneklerinin bitki besin elementleri içerikleri belirlenmiş ve bitki besin maddelerinin dönem içerisindeki değişimleri de incelenerek en uygun yaprak örnekleme döneminin belirlenmesi amaçlanmıştır. Örnekleme yapılan bahçelerden alınmış olan toprakların bünyeleri killi tın ve tın, reaksiyonları hafif alkali, kireç kapsamları fazla ve çok fazla, organik madde düzeyleri çok az ve iyi olarak belirlenmiş olup, toprakların tuzluluk sorununun bulunmadığı belirlenmiştir. Toprakların toplam azot düzeyleri yeterli, yarayışlı fosfor, değişebilir kalsiyum, magnezyum ve potasyum içerikleri yeterli ve yüksek, sodyum içerikleri ise düşük düzeylerdedir. Toprakların DTPA+TEA ile belirlenen bitkiye yarayışlı demir içerikleri 2.69-3.17 mg kg`1, çinko içerikleri 0.38-0.98 mg kg`1, mangan içerikleri 5.82-7.28 mg kg`1 ve bakır içerikleri 10.07-18.10 mg kg-1 arasında belirlenmiştir. Toprakların bitkiye yarayışlı mikro besin elementleri içerikleri derinliğe bağlı olarak azalmakta olup, demir ve çinko içeriklerinin düşük, mangan içeriklerinin yeterli, bakır içeriklerinin yüksek düzeylerde olduğu belirlenmiştir. Yaprak örneklerinin makro besin elementleri içerikleri sınır değerlerine göre, I. dönemden IY. döneme kadar sırasıyla şöyle bulunmuştur. Yaprakların toplam azot içerikleri, % 20, % 33, % 80 ve % 40 oranlarında olmak üzere kritik düzeylerde belirlenmiştir. Yaprakların toplam fosfor içerikleri, % 73, % 100, % 87 ve % 47 oranlarında olmak üzere yeterli düzeylerde belirlenmiştir. Yaprakların toplam potasyum içerikleri, % 93, % 93, % 93 ve % 100ÖZET Sinan ÇOLAK oranlarında olmak üzere yeterli, yüksek ve çok yüksek düzeylerde belirlenmiştir. Yaprakların toplam kalsiyum ve magnezyum içerikleri yeterli, yüksek ve çok yüksek düzeylerde, toplam sodyum içerikleri ise düşük düzeylerde belirlenmiştir. Yaprak örneklerinin mikro besin elementleri içerikleri sınır değerlerine göre, I. dönemden IV. döneme kadar sırasıyla şöyle bulunmuştur. Yaprak örneklerinin toplam demir içerikleri % 87, % 87, % 93 ve % 100 oranlarında olmak üzere yeterli düzeyde belirlenmiştir. Yaprak örneklerinin toplam mangan içerikleri, % 27, %73, % 93 ve % 93 oranlarında olmak üzere yeterli, diğer örneklerde ise kritik düzeylerde belirlenmiştir. Yaprak örneklerinin toplam çinko içerikleri, % 13, % 27, % 47 ve % 73 oranlarında olmak üzere kritik düzeylerde belirlenmiştir. Yaprak örneklerinin toplam bakır içerikleri ise yüksek ve çok yüksek düzeylerde belirlenmiştir. Bitki besin elementlerinin dönem içerisindeki değişimi göz önüne alındığında, bu durumda dönemler arasında hasat sonrası dönem dışında önemli bir fark belirlenmemiştir. En uygun yaprak örneği alım zamanın, çiçeklenmeden 8 hafta sonraya rastlayan birinci örnekleme zamanı ile hasat tarihine kadar olan süre olduğu belirlenmiştir. Toprakta ve yaprakta bulunan bitki besin maddeleri alındığı yerin toprak özelliklerine, sulama durumuna, yetiştirilen bitkinin türü ve yaşına, verim durumu gibi faktörlere göre değişim gösterir. Örnekleme yapılan bahçelerde herhangi bir besin maddesi noksanlığı belirlenmemiştir. Bu bağlamda gübre uygulamalarından önce toprak ve yaprak analizleri yapılarak, elde olunan sonuçlara göre gübre uygulaması yapılması yararlı olacaktır. Anahtar Kelimeler: Kayısı, beslenme, makro ve mikro elementler, sezonal değişim

ABSTRACT Sinan ÇOLAK ABSTRACT MSc THESIS THE NUTRIENT STATUS OF THE SELECTED HACIHALILOGLU APRICOT VARIETY ORCHARDS IN MALATYA REGION Sinan ÇOLAK DEPARTMENT OF SOIL SCIENCE INSTITUTE OF NATURAL APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF KAHRMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM Supervisor :Prof. Dr. Fecir ELİNÇ Year : 2001, Pages: 81 Jury : Prof. Dr. Fecir ELİNÇ : Prof. Dr. Mehmet Nuri BODUR : Asst. Prof. Dr. Mürüvvet ILGIN In this study, soil samples were collected from three different depths (0-20 cm, 20-40 cm and 40-60 cm) of 15 different orchards that had yielding Hacıhaliloğlu Apricot varieties and analyzed these soil samples physically and chemically. Plant samples taken from the orchards for four times with 17 to 19 days intervals (May 26-27, June 14-15, July 5-6 and July 26-27 in 1999). Nutrient concentrations of plant samples were determined and looked at variability in nutrient concentrations among different sampling times to find out the most appropriate time for plant sampling. The soils of the orchards were clay loam and loam in texture, slightly alkali in reaction, and high and very high in lime, the organic matter content of the soils very low and good, the salt contents of the soils were low. The total nitrogen levels of the soils were adequate. The soils had adequate and high levels of available P, exchangeable Ca, Mg and K and low levels of exchangeable Na. Plant available micro nutrient contents of the soils were determined by DTPA+TEA extraction method. The concentrations of the micro nutrients ranged from 2.69 to 3.17 mg kg _1 for iron, from 0.38 to 0.98 mg kg `' for zinc, from 5.82 to 7.28 mg kg _1 for manganese, and from 10.07 to 18.1 mg kg _1 for copper. The plant available micro nutrient contents of the soils decreased with the depth of the soil. It was estimated that the extractable iron and zinc levels of the soils were low, extractable manganese levels were adequate and extractable copper levels were high. The mean macro nutrient contents of the leaf samples for the sampling times in the order of I through IV were found as the following: The nitrogen content was at critical level 20 %, 33 %, 80 %, and 40 %, respectively. The phosphorous content was adequate 73 %, 100 %, 87 %, and 47 %, respectively. The potassium content was adequate, high and very high 93 %, 93 %, 93 %, IIIABSTRACT Sinan ÇOLAK and 100 %, respectively. The calcium and magnesium contents were adequate, high and very high and the sodium content was low. The mean micro nutrient contents of the leaf samples for the sampling times in the order of I through IV were found as the following: The iron content of leaf samples was adequate 87 %, 87 %, 93 % and 100 %, respectively. The manganese content of leaf samples was adequate 27 %, 73 %, 93 % and 93 %, respectively and the other samples were in the critical level. The zinc content of leaf samples in the critical level 13 %, 27 %, 47 % and 73 %, respectively. The copper content of leaf samples were high and very high. Considering the variability in nutrient contents of leaf samples among the different sampling times there was no significance difference except harvest time so the most appropriate time to take the leaf samples is to be recommended as the period from 8 weeks after the flowering to the harvest time. The mineral nutrient contents of soils and plants vary depending on the factors such as soil properties, plant type and age, amount of crop yield, and irrigation practices. There was no nutrition problem at the apricot orchards studied. In order to make right fertilization, plant and soil samples analyses should be useful. Then fertilizers should be applied accordingly. Key Words: Apricot, nutrition, macro and micro elements, seasonal changes IV