Değişik kökenli badem çeşitlerinin Kahramanmaraş ekolojik koşullarında büyüme, gelişme ve meyve verme durumlarının saptanması üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ DEĞİŞİK KÖKENLİ BADEM ÇEŞİTLERİNİN KAHRAMANMARAŞ EKOLOJİK KOŞULLARINDA BÜYÜME, GELİŞME ve MEYVE VERME DURUMLARININ SAPTANMASI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA BEKİ R YEŞILKAYNAK KSÜ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI Danışman: Prof.Dr. Nurettin KAŞKA Yıl: 2001, Sayfa:79 Jüri : Prof.Dr. Nurettin KAŞKA : Prof.Dr. Ayzin KÜDEN : Yard.Doç.Dr. Yusuf NİKPEYMA Bu çalışmada SEKAMER'e (Kahramanmaraş) 19.02.1997 tarihinde dikilen 9 yabancı kökenli badem çeşidiyle 15.01.1999 tarihinde dikilen 27 yerli ve yabancı kökenli badem tip ve çeşidi materyal olarak kullanılmıştır. Deneme bademlerinin adaptasyon yetenekleri incelenmiş ve Kahramanmaraş koşullarına iyi uyum gösteren ve umutlu görülen tip ve çeşitlerin saptanmasına çalışılmıştır. Taş malçı uygulanan koşullarda damla sulama ile yetiştirilen badem tip ve çeşitlerinin çiçeklenme dönemleri, vejetasyon süresi, çiçek tomurcuğu ve küçük meyve oluşumu, sürgün uzunluğu, anaç çapı, aşı çapı, gövde çapı, derim zamanı, yapraklanma ve döküm tarihleri, kabuklu meyve ağırlığı, iç badem ağırlığı, iç randımanı, çift içlilik, sağlam iç oranı, meyve eni, meyve boyu, meyve genişliği, meyve iriliği ile meyvenin kimi pomolojik özellikleri incelenmiştir. Çalışma sonunda bu tip ve çeşitlere ait veriler, meyve ve bitki özellikleri birlikte değerlendirilip puanlama yapılmış ve çeşitler az puan alandan çok puan alana göre sıralanmıştır. Değerlendirmeler sonucunda denemedeki tip ve çeşitlerin büyük çoğunluğunun adaptasyon yetenekleri olumlu bulunmuştur. 1999 yılında dikilen tip ve çeşitlerden 2000 yılında az da olsa meyve alınmıştır. 1997 Yılında dikilen çeşitlerden oldukça iyi ürün alınmıştır. Çiçek tomurcukları yoğunluğu üzerinde yapılan 1-5 değerlendirmesine göre, 1997 yılında dikilen çeşitlerden Garrigues, Pikantili, Ferragnes ve Tuono; 1999'da dikilen çeşitlerden Padre, Butte, 48-1, Ferraduel, 300-1, Ferragnes ve Pikantili çeşitleri olumlu sonuçlar vermiş gözükmektedir. Çiçeklenme tarihleri 48-5(Hacı Alibey), 48-2(Akbadem) ve 48-1 tipleri dışında kalan tip ve çeşitler de oldukça geçtir. Çiçeklenmelerin 12 Mart - 17 Nisan arasında geçen dönemde olduğu görülmüştür. 48-5(Hacı Alibey), 48-2(Akbadem) ve 48-3 dışında kalan tip veya çeşitlerin çiçeklenme periyotları oldukça geç bulunmuştur.En geç çiçek açanlar da Pikantili, 101-13, 101-23(Gülcan 1) ve 300-1 çeşit ve tipleridir. Geç veya çok geç çiçeklenen tip ve çeşitlerde çiçeklenme tarihleri genellikle Mart sonlanyla Nisan ortaları arasında olup bunlar 2000 yılında ilkbahar geç donlarından kurtulmuşlardır. Deneme bademlerinden 1999 yılında dikilenler arasında en fazla büyüme gövde çapında Fritz, anaç çapında 17-4 ve sürgünlerde Fritz ve Garrigues'te gözlenmiştir. Kahramanmaraş ekolojisinde güvenilir sonuçların alınması ve buraya uygun çeşitlerin önerilebilmesi için çalışmaların 2-3 yıl daha devam etmesinde yarar vardır. Anahtar Kelimeler : Badem, Adaptasyon, Fenoloji, Pomoloji, Büyüme, Gelişme, Bitki özellikleri. n

ABSTRACT MSc THESIS GROWTH, DEVELOPMENT AND FRUIT SETTING OF SOME LOCAL AND FOREIGN ALMOND TYPES AND CUL1TVARS IN KAHRAMANMARAŞ ECOLOGICAL CONDITIONS BEKİR YEŞILKAYNAK DEPARTMENT OF HORTICULTURE INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCD2NCES UNIVERSITY OF KAHRAMANMARAŞ SUTCU IMAM Supervision Prof.Dr. Nurettin KAŞKA Year: 2001, Pages: 79 Jury: Prof.Dr. Nurettin KAŞKA : Prof.Dr. Ayzm KÜDEN : AssistProf. Dr. Yusuf NİKPEYMA In this thesis, 9 cvs (planted in 19.02.1997) and 27 types and cvs(planted in 15.01.1999) of local and foreign almonds were studied. In the experiment, the adaptation capability of these almond cvs to Kahramanmaraş ecological contiditions were investigated. The trees were stone mulched and drip irrigated. In these trees flowering and vegetation periods, density of flower buds, fruit setting, lengths of yearly shoot growth, diameter growth of rootstocks and scions and budding points, leafing and leaf fall dates, shelled and in-sheel nut weights, shelling and double nut percentages, nut sizes etc were checked or measured. The experiments lasted 2 years (1999 and 2000). At the end of 2 years of investigations, the experimental data were evaluated with the nut and plant characteristics and the cvs were ranked. The results have shown that a great deal of the types and cvs seemed to be adapted to Kahramanmaraş ecological conditions. In the 2000 growing season some almonds were harvested from the trees planted in 1999. The trees planted in 1997 have given satisfactory nuts from the stand point of fruit bud density (tested with 1-5 scores). From the 1997 planted trees Garrigues, Picantili, Ferragnes and Tuono, from the 1999 planted trees, Padre, Butte, 48-1, Ferraduel, 300-1, Ferragnes and Picantili cvs have given rather satisfactory results. The flowering periods of the types or cvs except 48-5(Haci Alibey), 48- 2(Akbadem) and 48-3, were found rather late. The latest flowering cvs were Picantili, 101-13, 101-23(Gulcan 1) and 300-1. In the late and very late flowering types and cvs, full blooms stages occurred generally at the and of March and the first week of April. Therefore they were not frost damaged in both 1999 and 2000 spring. mAmong the 1999 planted cvs, the fastest rootstock growth was obtained in 17-4 while scion diameter growth was found in Fritz. The longest 1 year old shoots were obtained from Fritz and Garrigues. These were the preliminary results. In order to obtain reliable results and to recommend some cvs for Kahramanmaraş ecology, 2-3 years of works are reguired. Key Words: Almonds, Adaptation, Fenology, Phenology, Growth, Characteristics of cvs. IV