GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) bölgesinde pamuğun LEPA ve damla sistemi ile sulanması

Abstract

QZET Sertan SESVEREN OZET YÜKSEK LİSANS TEZİ GAP (GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ ) BÖLGESİNDE PAMUĞUN LEPA VE DAMLA SİSTEMİ İLE SULANMASI SERTAN SESVEREN KSU FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA ANABİLİM DALI DANIŞMAN: Prof. Dr. Osman TEKİNEL Yü:2001, Sayfa:55 Jüri: Prof. Dr. Osman TEKİNEL Prof. Dr. Attüa YAZAR Prof. Dr. Nafî BAYTORUN Bu çalışma, Güneydoğu Anadolu Bölgesi koşullarında yetiştirilen pamuk bitkisinin sulanmasında düşük basınçlı yağmurlama (LEPA) ve damla sulama sistemlerinin uygulanabilirliğini belirlemek amacıyla yapılmıştır. LEPA sistemi ile dört sulama düzeyi (LEPA-100, LEPA-75, LEPA-50 ve LEPA-25), damla sisteminde ise üç sulama düzeyi (Loo, 167 ve I33) oluşturularak pamuk kütlü verimi üzerine etkisi araştırılmıştır. Her iki sulama sisteminde de kontrol konularına sulama aralıklarında Class-A Pan' dan oluşan yığışımlı buharlaşma miktarı kadar sulama suyu uygulanmıştır. LEPA sisteminde sulama aralığı altı, damla sulama sisteminde ise üç ve altı gün olarak alınmıştır. Sulama suyu, her iki sistemde de alternatif karıklara uygulanmıştır. LEPA sistemi ile sulama suyunun doğrudan karıklara verilmesini sağlamak için ` drag-socks` adı verilen iki çıkışlı özel hortumlar kullanılmıştır. Her iki sulama sisteminde de kontrol konularına toplam 814.3 mm sulama suyu uygulanmıştır. Mevsimlik su tüketim değerleri LEPA sulama sisteminde 383.3 - 854 mm arasında yer alırken, damla sulama sisteminde anılan değerler 456.4 - 868.5 mm arasındadır. En yüksek pamuk kütlü verimi 5850 kg/ha ile altı gün sulama aralığı Ue sulanan damla sulama kontrol konusundan (Loo) elde edilirken, LEPA sulama sisteminde en yüksek kütlü verimi 4750 kg/ha ile kontrol konusundan (LEPA- 100) alınmıştır. Pamuk kütlü verimi; LEPA sulama sisteminde konulara göre 2590 - 4750 kg/ha, damla sulama sistemine ilişkin üç günlük sulama aralığındaÖZET Sertan SESVEREN 2660 - 5040 kg/ha, altı günlük sulama aralığında ise 2310 - 5850 kg/ha arasında değişmiştir. Her iki sistemde de yapılan sulamalar verimi önemli derecede artırmıştır. Ancak, damla sulama konulanna ilişkin Iıoo ve Iö7 parsellerinde kütlü verimi bakımından istatiksel olarak önemli bir fark bulunamamıştır. En yüksek sulama suyu kullanım randımanı (IWUE) ve su tüketim randımanı (WUE) damla sulama sisteminde sulama aralığının 6 gün ve sulama düzeyinin %67 olduğu (Iöî) konuda sırasıyla 8.13 kg/ha-mm ve 7.41 kg/ha-mm olarak bulunmuştur. Araştırma sonuçlan, kurak iklim koşullarına sahip GAP alanında pamuk bitkisinin LEPA ve damla sulama sistemleri ile başardı bir şekilde sulanabileceğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: LEPA, pamuk, damla sulama, GAP, kısıntılı sulama II

ABSTRACT Sertan SESVEREN ABSTRACT MSc THESIS LEPA AND TRICKLE IRRIGATION OF COTTON IN GAP (THE SOUTHEAST ANATOLIA PROJECT) REGION SERTAN SESVEREN DEPARTMENT OF AGRICULTURAL STRUCTURE AND IRRIGATION INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM Supervisor: Prof. Dr. Osman TEKTNEL Year:2001, Pages:55 Jury: Prof. Dr. Osman TEKİNEL Prof. Dr. Attila YAZAR Prof. Dr. Nafi BAYTORUN This study was carried out to determine the applicability of LEPA and trickle systems for irrigation of cotton under GAP conditions in Southern Anatolia region of Turkey. The effects of four different irrigation levels (100%, 75%, 50%, and 25%) for LEPA and three different levels (100%, 67%, and 37%) for the trickle system on yield were investigated. A control treatment designated to receive 100% of cumulative Class-A pan evaporation on a six-day basis was used to guide irrigation applications for LEPA and three and six-day for the trickle method. Water was applied to alternate furrows in both systems. Double-ended Fengmeier drag-socks were utilized on LEPA system. A total of 814.3 mm of irrigation water was applied to the control treatments for both irrigation systems. Seasonal water consumption ranged from 383.3 mm to 854 mm in LEPA treatments; and 456.4 mm to 868.5 mm in trickle treatments. Highest average cotton yield of 5850 kg/ha was obtained from the trickle irrigated control treatment (100%) with six-day intervals. The highest yield in LEPA plots was obtained in LEPA-100% treatment with an average value of 4750 kg/ha. Cotton yields varied from 2660 to 5040 kg/ha and 2310 to 5850 kg/ha in trickle irrigation plots with 3-day and 6-day intervals, respectively; and from 2590 to 4750 kg/ha in LEPA plots. The irrigation levels both in LEPA and mABSTRACT Sertan SESVEREN trickle irrigated plots significantly increased yield. However, there was no significant yield difference between 100% and 67% irrigation levels in trickle- irrigated plots. Maximum irrigation water use efficiency (IWUE) and water use efficiency (WUE) were found as 8.13 kg/ha-mm and 7.41 kg/ha-mm in trickle irrigated treatment of 67% with six-day intervals. The research results revealed that both the trickle and LEPA irrigation systems could be used successfully for irrigation cotton crop under the arid climatic conditions of the Southeast Anatolia Project (GAP) area in Turkey. Keywords: LEPA, cotton, trickle irrigation, GAP, deficit irrigation IV